Rozwój psychoruchowy dziecka to proces, w którym maluch rozwija swoje umiejętności zarówno psychiczne, jak i motoryczne w trakcie pierwszych trzech lat życia.
Jest to okres intensywnych zmian, podczas którego dziecko osiąga wiele kamieni milowych w rozwoju swoich umiejętności ruchowych, poznawczych i społecznych.
Dziecko w pierwszych trzech latach życia uczy się poprzez interakcję z otoczeniem i doświadczenie różnych bodźców. Obserwuje, bawi się, nawiązuje relacje z opiekunami i bada otoczenie.
Badania dowodzą, że pierwsze trzy lata życia dziecka, to najważniejszy okres w życiu człowieka.
Chcesz dowiedzieć się, jak wspierać rozwój Twojego dziecka? Umów się na konsultację!
Spis treści:
1. Ogólny zarys rozwoju psychoruchowego
Rozwój psychoruchowy dziecka w okresie od narodzin do trzeciego roku życia jest niezwykle istotny dla jego późniejszych kompetencji – zarówno fizycznych jak i psychicznych – i obejmuje wiele istotnych etapów. Dla samego dziecka to czas niezwykle intensywny, nierzadko wywołuje dyskomfort i całą gamę różnych uczuć. Poniżej przeczytasz ogólny zarys rozwoju psychoruchowego:
Noworodek (0-3 miesiące):
- Dziecko zaczyna wykazywać reakcje na bodźce dźwiękowe i wzrokowe.
- Stopniowo uczy się kontrolować swoje ruchy, a mięśnie zaczynają się wzmacniać.
- Rozpoczyna się rozwój umiejętności manualnych, takich jak chwytanie palcami.
Niemowlę (4-6 miesięcy):
- Dziecko zyskuje większą kontrolę nad głową i może utrzymywać ją samodzielnie.
- Rozpoczyna się proces obracania się z brzucha na plecy i odwrotnie.
- Zaczyna eksplorować przedmioty za pomocą dotyku i wprowadza je do ust.
Początkujący mobilny (7-9 miesięcy):
- Dziecko zaczyna raczkować lub czołgać się, aby poruszać się po przestrzeni.
- Zdolności manualne się rozwijają, umożliwiając dziecku chwytanie mniejszych przedmiotów.
- Może zaczynać siadać samodzielnie.
Początki chodzenia (10-12 miesięcy):
- Dziecko zaczyna siadać i wstawać samo z podparcia.
- Rozpoczyna naukę chodzenia, trzymając się mebli lub czyjejś ręki.
- Umiejętności manualne rozwijają się, a dziecko próbuje używać widelca i łyżki do jedzenia.
Rozwinięta motoryka (13-18 miesięcy):
- Dziecko zaczyna chodzić samodzielnie.
- Potrafi piąć się po schodach, trzymając się poręczy.
- Doskonali umiejętności manualne, takie jak wkładanie i wyjmowanie elementów z pojemników.
Samodzielność motoryczna (19-24 miesiące):
- Dziecko zyskuje większą pewność siebie w chodzeniu i bieganiu.
- Może rzucać piłkę i próbować łapać ją obiema rękoma.
- Zaczyna próbować samo ubierać się i używać sztućców.
Ruchowa koordynacja (25-36 miesięcy):
- Dziecko rozwija umiejętności ruchowe, takie jak skakanie, stanie na jednej nodze i chodzenie po linii.
- Potrafi biegać, omijać przeszkody i wykonywać proste zadania ruchowe.
- Umiejętności manualne są coraz bardziej precyzyjne, co pozwala dziecku na rysowanie i układanie puzzli.
Zastanawiasz się, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo? Sprawdź naszą ofertę diagnostyki rozwoju i umów się na konsultację!
2. Normy rozwojowe od 0 do 3 lat
Każdy rodzic czy opiekun zadaje sobie pytanie: czy z moim dzieckiem jest wszystko w porządku? Czy jest zdrowe? Czy rozwija się prawidłowo? To całkowicie normalne pytanie, które nurtuje wielu rodziców, zwłaszcza na początku ich rodzicielskiej podróży. Chęć zapewnienia dziecku odpowiedniego rozwoju i dobrostanu jest naturalna. Oto kilka ważnych punktów, które mogą pomóc Ci ocenić, czy rozwój Twojego dziecka przebiega zgodnie z oczekiwaniami:
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku do trzech miesięcy:
Twoje dziecko potrafi utrzymać głowę przez kilka sekund, gdy jest podtrzymywane w pozycji siedzącej. Podpiera się na przedramionach, gdy leży na brzuchu i obraca głowę w kierunku źródła dźwięku. Stara się chwytać przedmioty w zasięgu ręki i utrzymuje je na krótki czas. Skupia wzrok na przedmiotach i twarzach osób – jeśli są w małej odległości od niego. Fascynują je przedmioty w kontrastowych kolorach. Często obserwuje własne dłonie i palce. Uśmiecha się w odpowiedzi na zagadywanie. Może też odpowiadać poprzez wydawanie dźwięków. Tak mały człowiek zaczyna już nawiązywać kontakt wzrokowy i uśmiechać się do opiekunów a swoje potrzeby wyraża za pomocą płaczu, śmiechu i dźwięków.
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku od 3 do 6 miesięcy:
Twoje dziecko potrafi już utrzymać głowę wyprostowaną, gdy jest podtrzymywane w pozycji siedzącej. Coraz stabilniej podpiera się na przedramionach, gdy leży na brzuchu. Może obracać się z brzucha na plecy i odwrotnie. Zwiększa kontrolę nad rękoma i zaczyna celować w przedmioty, aby je chwycić. Lubi przedmioty różnorodne sensorycznie. Skupia wzrok na mniejszych przedmiotach i może śledzić ich poruszanie się. Zaczyna rozpoznawać twarze opiekunów. Jest zainteresowanie dźwiękami własnego głosu i eksperymentuje z nimi. Dziecko zaczyna wykazywać więź emocjonalną z opiekunami i może być bardziej świadome swojego otoczenia. Zaczyna też badać przedmioty wkładając je do ust.
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku od 6 do 12 miesięcy:
W tym okresie rozwoju twój maluch zyskuje większą kontrolę nad mięśniami i może stabilnie siadać bez podparcia. Pojawiają się pierwsze próby wstawania, trzymania się mebli lub czyjejś ręki. Dziecko próbuje raczkować lub czołgać się, aby poruszać się po przestrzeni. Zwiększa się precyzja ruchów rąk. Dziecko zaczyna używać palców do manipulowania przedmiotami oraz interesuje się ilustracjami w książkach i obrazkami na przedmiotach. Rozpoznaje i reaguje na swoje imię i rozumie proste polecenia typu „daj mi to”. Roczny osesek wykazuje większą niezależność i chce eksplorować otoczenie samodzielnie, co może kończyć się zdziwieniem lub frustracją z powodu nieposiadania odpowiednich umiejętności. Może okazywać strach przed obcymi osobami i niezadowolenie czy wręcz rozpacz z powodu zniknięcia opiekunów. Reaguje na pochwałę, zachęty i zakazy. Zaczyna próbować układać przedmioty w stosy lub wlewać z jednego pojemnika do drugiego.
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku od 12 do 18 miesięcy:
Twój maluch może już samodzielnie chodzić i potrafi piąć się po schodach z pomocą opiekunów. Może próbować wchodzić na niższe meble. Zdolności manualne są coraz bardziej precyzyjne – dziecko próbuje sztućców do jedzenia. Oglądając książki rozpoznaje i wskazuje przedmioty na obrazkach. Próbuje naśladować opiekunów w prostych czynnościach. Półtoraroczne dziecko rozumie coraz więcej słów i wyrażeń przez co zaczyna wypowiadać pierwsze słowa lub pojedyncze dźwięki, aby się komunikować i wyrażać swoje potrzeby. Zabawki manipulacyjne i układanki stają się bardziej interesujące i dziecko próbuje je rozwiązywać. Zaczyna rozpoznawać i nazywać proste obiekty, zwierzęta i kolory.
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku od 18 do 24 miesięcy:
Twoje dziecko chodzi samodzielnie i prawdopodobnie już nauczyło się biegać. Umie też – z pomocą – wchodzić po schodach. Może próbować skakać lub stanąć na jednej nodze. Maluch ma bogatsze słownictwo i zaczyna używać prostych zdań. Rozumie proste polecenia i wykonuje je. Jednocześnie chce być bardziej niezależny i często też sprzeciwia się wykonywaniu poleceń. Wykazuje zainteresowanie zabawą z innymi dziećmi. Umie jeść samodzielnie przy użyciu łyżki i widelca i zaczyna próbować sam ubierać się i rozbierać.
Oto niektóre normy rozwojowe dla dziecka w wieku od 24 do 36 miesięcy (2-3 lata):
Twoje dziecko chodzi już stabilnie i może biegać, skakać i wspinać się. Potrafi samodzielnie wejśc i zejść po schodach, trzymając się poręczy. Umie łapać piłkę obiema rękami, próbuje rysować proste kreski, rozpoznaje podstawowe kolory. Twój maluch zwiększył już zasób słów dzięki może tworzyć proste zdania. Nawiązuje więzi społeczne z rówieśnikami i zaczyna brać udział w prostych zabawach grupowych. Zaczyna rozwijać wyobraźnię i udaje się w zabawy symboliczne, np. udaje, że jest postacią lub używa przedmiotów do odgrywania ról.
Masz wątpliwości, czy rozwój Twojego dziecka przebiega prawidłowo? Zapoznaj się z naszą ofertą diagnostyki rozwojowej i zarezerwuj konsultację!
3. Skoki rozwojowe
Skoki rozwojowe to okresy intensywnego rozwoju i zdobywania umiejętności przez niemowlęta i małe dzieci. Podczas skoków rozwojowych dziecko przechodzi przez trudny czas, w którym zachodzą szybkie zmiany w jego umiejętnościach poznawczych, motorycznych, emocjonalnych i społecznych.
Skoki rozwojowe są związane z rozwojem mózgu dziecka. W trakcie tych okresów następuje reorganizacja i wzrost połączeń nerwowych[1], co prowadzi do zdobywania nowych umiejętności. Dziecko może wykazywać wzmożoną aktywność, być bardziej ruchliwe, mniej stabilne emocjonalnie i wykazywać większe zapotrzebowanie na uwagę i opiekę ze strony opiekunów.
Podczas skoku rozwojowego dziecko może także wykazywać pewne oznaki regresji, takie jak zwiększony płacz, trudności w zasypianiu, zmienione nawyki jedzenia czy większa potrzeba bliskości fizycznej. Mogą być bardziej marudne i trudniejsze do uspokojenia. Zupełnie naturalna jest też chwilowa utrata umiejętności już nabytych, po to, aby przyswoić sobie nowe.
Skoki rozwojowe są naturalnym procesem rozwoju dziecka i wskazują na postępy w jego rozwoju. Po skoku rozwojowym, dziecko zazwyczaj zdobywa nowe umiejętności, takie jak chodzenie, mówienie czy samodzielne jedzenie. Ważne jest, aby w tym trudnym – dla dziecka i rodziców – mieć więcej cierpliwości i uwagi. Dziecko potrzebuje dodatkowego wsparcia emocjonalnego i fizycznego.
Skoki rozwojowe mogą występować w różnych momentach i w różnych obszarach rozwoju dziecka. Niektóre z nich są ogólnie znane i występują w określonym wieku, takie jak skok rozwojowy w okolicach 8. tygodnia, 4. miesiąca, 8. miesiąca itd. Jednak każde dziecko może przeżywać skoki rozwojowe w nieco innym czasie, ponieważ tempo rozwoju może się różnić.
Warto uzbroić się w cierpliwość i wyrozumiałość pamiętając, że skoki rozwojowe to tylko tymczasowe okresy i zazwyczaj ustępują po kilku dniach lub tygodniach.
Chcesz upewnić się, że Twoje dziecko rozwija się zgodnie z normami? Sprawdź naszą ofertę diagnostyczną i umów się na wizytę!
4. Najważniejsze skoki rozwojowe dzieci
Skok rozwojowy w wieku około 4-6 tygodni:
- Dziecko zaczyna być bardziej czujne i reaktywne na otoczenie.
- Większa interakcja wzrokowa z opiekunami.
- Więcej uśmiechów i wyrazów emocji.
Skok rozwojowy w wieku około 4-6 miesięcy:
- Dziecko zaczyna rozwijać zdolności motoryczne, takie jak raczkowanie, siadanie bez podparcia i próby chodzenia.
- Wzrasta zainteresowanie otoczeniem i eksploracja.
- Większa komunikacja werbalna i gestykulacja.
Skok rozwojowy w wieku około 8-10 miesięcy:
- Dziecko zaczyna rozwijać zdolności manipulacyjne, takie jak chwytanie mniejszych przedmiotów i próby samodzielnego jedzenia.
- Rozwija się umiejętność poruszania się w pionie i próby samodzielnego wstawania.
- Większe zainteresowanie interakcją społeczną.
Skok rozwojowy w wieku około 12-15 miesięcy:
- Dziecko zaczyna rozwijać umiejętności chodzenia i samodzielnego poruszania się.
- Rozwija się umiejętność używania prostych słów i rozumienia prostych poleceń.
- Większa eksploracja i ciekawość świata.
Masz wątpliwości co do rozwoju swojego dziecka? Skorzystaj z oferty SensoSenso i skonsultuj się z naszymi ekspertami!
5. Skoki rozwojowe – trudności dziecka
Skoki rozwojowe są okresami intensywnego rozwoju, w których dziecko zdobywa nowe umiejętności i osiąga kolejne kamienie milowe rozwoju. Podczas tych okresów dzieci mogą wykazywać zachowania, które mogą być uważane za trudne. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego twoje dziecko zachowuje się inaczej, wyjaśniamy z jakimi trudnościami spotyka się małe dziecko podczas skoków rozwojowych:
Fizyczne zmiany: W trakcie skoków rozwojowych dziecko doświadcza fizycznych zmian, takich jak wzrost mięśni, kości i układu nerwowego. Te zmiany mogą powodować dyskomfort, zmęczenie i niestabilność, co może wpływać na samopoczucie i zachowanie dziecka.
Zwiększone potrzeby rozwojowe: W trakcie skoków rozwojowych dziecko intensywnie pracuje nad zdobywaniem nowych umiejętności, co wymaga dużo energii i wysiłku. Dzieci mogą być bardziej zmęczone, lub wręcz przeciwnie – bardziej pobudzone, przez co będą potrzebować większej ilości snu i jedzenia.
Zmiany emocjonalne: Skoki rozwojowe wiążą się ze zmianami emocjonalnymi u dziecka. Dziecko może być bardziej niespokojne, poirytowane, płaczliwe lub małomówne w trakcie tych okresów. Zwiększona wrażliwość emocjonalna może wynikać z trudności w radzeniu sobie z nowymi doświadczeniami i umiejętnościami.
Zwiększone zapotrzebowanie na wsparcie: Podczas skoków rozwojowych dziecko może odczuwać większą potrzebę bliskości, troski i wsparcia ze strony rodziców lub opiekunów. W takim czasie maluch bardziej chce się przytulać, ssać pierś dla ukojenia i poczucia bezpieczeństwa wobec nowych wyzwań, z którymi się spotyka.
Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie byli świadomi tych zmian i okazywali dziecku dodatkową czułość, cierpliwość i zrozumienie w trakcie skoków rozwojowych. Ważne jest również zapewnienie dziecku odpowiedniego wsparcia i stymulacji, aby pomóc mu w zdobywaniu nowych umiejętności.
Nie jesteś pewien, czy rozwój Twojego dziecka przebiega prawidłowo? Sprawdź naszą ofertę i umów się na konsultację już dziś!
6. Nieprawidłowości w rozwoju – kiedy do specjalisty?
Opóźnienia w osiąganiu umiejętności rozwojowych mogą dotyczyć różnych obszarów, takich jak mowa i język, motoryka, spostrzeganie sensoryczne, umiejętności społeczne i emocjonalne czy umiejętności poznawcze. Jeśli w tych obszarach rozwoju swojego dziecka zauważasz nieprawidłowości, lub jest coś co cię niepokoi – warto skonsultować się z odpowiednim specjalistą. Pediatra, psycholog dziecięcy, logopeda, terapeuta zajęciowy, neurolog dziecięcy, przeprowadzą odpowiednią ocenę rozwojową i zaproponują odpowiednie interwencje lub terapię, które mogą pomóc we wsparciu dalszego rozwoju twojego malucha. Pamiętaj, że im wcześniej podejmiesz działania, tym lepiej dla rozwoju dziecka. Oto kilka sygnałów, które mogą wskazywać na opóźnienia w rozwoju. Poniżej znajdziesz obszerną listę, która pomoże ci rozwiać wątpliwości.
Zastanawiasz się, czy rozwój Twojego dziecka przebiega prawidłowo? Zadzwoń do nas i umów się na konsultację!
6.1 Mowa i język
Opóźnienia w mowie i języku są stosunkowo częstymi nieprawidłowościami w rozwoju u dzieci. Jeśli twoje dziecko nie zaczęło mówić w oczekiwanym wieku, lub nie zaczęło wykorzystywać słów w odpowiedni sposób w stosunku do swojego wieku, może to znaczyć, że jest opóźnione w tym aspekcie. Ponadto taka nieprawidłowość może objawiać się również poprzez:
- Trudności w wymawianiu dźwięków: Dziecko może mieć trudności z wymawianiem pewnych dźwięków lub mogą one być niezrozumiałe dla innych osób.
- Ograniczony zasób słownictwa: Dziecko może używać ograniczonej liczby słów lub mieć trudności w znalezieniu odpowiednich słów do wyrażania swoich myśli.
- Trudności w zrozumieniu komunikacji werbalnej: Dziecko może mieć trudności w rozumieniu instrukcji, pytań lub poleceń.
- Trudności w komunikacji społecznej: Dziecko może mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktu wzrokowego, rozumieniu gestów, czytaniu mowy ciała lub rozumieniu zasad społecznych związanych z komunikacją.
Chciałbyś sprawdzić, czy rozwój Twojego dziecka przebiega odpowiednio? Sprawdź naszą ofertę i umów się na konsultację!
6.2 Motoryka
Opóźnienia w osiąganiu umiejętności motorycznych u dziecka mogą być zauważalne w różnych obszarach rozwoju ruchowego. Jeśli twój maluch nie osiągnął oczekiwanych umiejętności ruchowych w określonym wieku, na przykład: nie siada samodzielnie, nie raczkuje, nie chodzi, nie rzuca piłką, nie łapie przedmiotów – to może świadczyć o opóźnieniu motorycznym. Inne zachowania wskazujące na nieprawidłowości w motoryce to:
- Trudności w koordynacji ruchowej: Dziecko może mieć trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, takich jak rysowanie, pisanie, przewracanie się, wiązanie sznurówek czy zamykanie guzików.
- Niezdarność: Dziecko często potyka się, upuszcza przedmioty, ma trudności w utrzymaniu równowagi lub ma niezgrabne ruchy.
- Trudności w umiejętnościach grafomotorycznych: Dziecko może mieć trudności w kontrolowaniu ruchu dłoni podczas pisania, rysowania, kolorowania lub wykonywania innych czynności związanych z manipulacją narzędziami piśmienniczymi.
- Opóźniony rozwój umiejętności manipulacyjnych: Dziecko ma trudności z chwytaniem przedmiotów, używaniem sztućców, zamykaniem guzików, wiązaniem sznurówek itp.
Masz pytania dotyczące rozwoju swojego dziecka? Sprawdź ofertę SensoSenso i umów wizytę u specjalisty!
6.3 Spostrzeganie sensoryczne
Opóźnienia w tym aspekcie mogą wpływać na sposób, w jaki dziecko przetwarza i reaguje na bodźce sensoryczne, takie jak dotyk, dźwięk, zapach, smak, wzrok i propriocepcja (czucie pozycji i ruchu ciała). Dziecko zaburzone sensorycznie może reagować nadmiernie lub nieadekwatnie na pewne bodźce. Na przykład, może przejawiać nadmierną wrażliwość na dźwięki lub dotyk, unikać określonych tekstur lub zapachów, bądź mieć niski próg bólu. Z drugiej strony, może być niedobodźcowane – wtedy będzie potrzebować próbowało mocno się przytulać, ocierać, czy nawet szczypać lub uderzać. Inne zachowania, które mogą być niepokojące to:
- Trudności w integracji sensorycznej: Dziecko może mieć trudności w przetwarzaniu i integrowaniu różnych bodźców sensorycznych. Na przykład, może mieć trudności w koordynowaniu wzroku i ruchu, trudności w rozróżnianiu i identyfikowaniu bodźców dotykowych, trudności w rozpoznawaniu i lokalizowaniu dźwięków.
- Niepokój lub niechęć do pewnych bodźców: Dziecko może odczuwać niepokój, lęk lub niechęć wobec określonych bodźców sensorycznych, co prowadzi do unikania sytuacji lub miejsc związanych z tymi bodźcami. Na przykład, może unikać miejsc o dużym natężeniu dźwięków, tłumu lub silnych zapachów.
- Trudności w regulacji stanu emocjonalnego: Dziecko może mieć trudności w regulacji własnych emocji, szczególnie w sytuacjach związanych z bodźcami sensorycznymi. Może przejawiać nadmierną pobudliwość, frustrację, niepokój lub wycofanie się w odpowiedzi na pewne bodźce sensoryczne.
Zastanawiasz się, czy Twoje dziecko rozwija się zgodnie z normami? Sprawdź naszą ofertę i zapisz się na konsultację!
6.4 Umiejętności społeczne
Opóźnienie w tym aspekcie rozwoju może objawiać się na różne sposoby u dzieci. Niektóre dzieci nie lubią lub nie czują potrzeby nawiązywania kontaktu wzrokowego, inne nie rozumieją zasad społecznych. Oto kilka sygnałów, które mogą wskazywać na opóźnienie w tej dziedzinie:
- Brak zrozumienia gestów społecznych: Dziecko może mieć trudności w rozumieniu gestów społecznych, takich jak wskazywanie, machanie na pożegnanie, skinienie głową itp.
- Ograniczone umiejętności komunikacyjne: Dziecko może mieć trudności w wyrażaniu swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób zrozumiały dla innych. Może mieć ograniczoną gamę słów, trudności w zdaniach, brak umiejętności nawiązywania konwersacji itp.
- Trudności w empatii i rozpoznawaniu emocji: Dziecko może mieć trudności w rozumieniu i rozpoznawaniu emocji u innych osób, co może prowadzić do trudności w empatycznym reagowaniu na potrzeby innych.
Chcesz upewnić się, że rozwój Twojego dziecka zmierza we właściwym kierunku? Sprawdź naszą ofertę i umów się z ekspertem!
6.5 Umiejętności poznawcze
Opóźnienie w tej części rozwoju może wpływać na zdolność do myślenia, uczenia się, rozwiązywania problemów i przetwarzania informacji. Dziecko z nieprawidłowościami poznawczymi może mieć trudności w koncentracji i skupieniu uwagi lub może mieć ograniczoną pamięć, czyli możliwość do zapamiętywania informacji – zarówno długo- jak i krótkotrwałej.
- Trudności w rozumieniu abstrakcyjnych pojęć: Dziecko może mieć trudności w rozumieniu pojęć abstrakcyjnych, takich jak czas, przyczyna-skutek, relacje przestrzenne itp.
- Ograniczone umiejętności rozwiązywania problemów: Dziecko może mieć trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów. Może mieć trudności w przewidywaniu konsekwencji działań, generowaniu alternatywnych rozwiązań lub planowaniu kroków do osiągnięcia celu.
- Ograniczona zdolność do przetwarzania informacji: Dziecko może mieć trudności w przetwarzaniu i organizowaniu informacji, co może prowadzić do trudności w nauce, czytaniu, pisaniu lub matematyce.
Jeśli któreś z wymienionych wyżej objawów i zachowań dotyczą twojego malucha, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym lub pedagogiem specjalnym. Specjalista przeprowadzi ocenę umiejętności dziecka i może zalecić odpowiednie strategie terapeutyczne lub programy edukacyjne, które pomogą w rozwijaniu zaburzonych umiejętności.
Myślisz o ocenie rozwoju swojego dziecka? Poznaj naszą ofertę i zarezerwuj termin konsultacji!
7. Rozwój psychiczny małego dziecka
Rozwój psychiczny małego dziecka jest niezwykle istotnym aspektem jego całkowitego rozwoju. Obejmuje on wiele różnych obszarów, takich jak myślenie, emocje i postrzeganie siebie i innych.
Postrzeganie sensoryczne odnosi się do sposobu, w jaki odbieramy i interpretujemy informacje sensoryczne ze swojego otoczenia za pomocą zmysłów. Nasze zmysły – wzrok, słuch, dotyk, smak i węch – pozwalają nam zbierać dane z zewnętrznego świata i przekazywać je do naszego mózgu w postaci bodźców sensorycznych.
Wczesny rozwój psychiczny obejmuje zdolność do przetwarzania tych informacji Dziecko staje się coraz bardziej czułe na różne bodźce zewnętrzne i uczy się je rozpoznawać i interpretować.
Postrzeganie sensoryczne jest niezwykle istotne dla naszej zdolności do porozumiewania się, orientowania się w otoczeniu, podejmowania decyzji i przystosowania się do zmieniających się warunków. Każdy zmysł przyczynia się do naszego ogólnego doświadczenia świata i wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie.
Rozwój poznawczy odnosi się do zmian i postępów w umiejętnościach takich jak myślenie, uczenie się, rozumowanie, pamięć, rozwiązywanie problemów, które zachodzą na przestrzeni życia człowieka. Wczesne doświadczenia i interakcje z otoczeniem mają istotny wpływ na rozwój poznawczy dziecka. Rozwój poznawczy to proces indywidualny, a tempo i sekwencja rozwoju mogą być różne u różnych dzieci. Również czynniki genetyczne, środowiskowe i społeczne mogą wpływać na rozwój poznawczy.
Rozwój emocjonalny Dziecko rozwija swoje zdolności do rozpoznawania, wyrażania i regulowania emocji. Początkowo emocje są głównie reakcjami na podstawowe potrzeby, ale stopniowo dziecko uczy się rozpoznawać i nazywać różne emocje oraz zrozumieć ich przyczyny i konsekwencje. Temu aspektowi towarzyszy wiele konfliktów wewnętrznych takich jak: zaufanie kontra brak zaufania do opiekuna, autonomia a wstyd i wątpliwości co do własnej samodzielności, inicjatywa a poczucie winy w zakresie osiągania celów odpowiednich dla wczesnego wieku (np. nauka korzystania z toalety). Oczywiście dziecko nie potrafi tych konfliktów nazwać ani wyrazić, natomiast warto pamiętać o tym, że tak trudne procesy dzieją się w małym człowieku, dlatego warto być wyrozumiałym.[2]
Postrzeganie siebie i innych odnosi się do sposobu, w jaki ludzie odbierają, interpretują i oceniają siebie oraz innych ludzi w swoim otoczeniu. To bardzo ważna część rozwoju dziecka. To, jak dziecko postrzega i będzie postrzegać siebie w przyszłości jest oparte na jego wewnętrznych przekonaniach, doświadczeniach i interpretacjach działań i cech. Ponieważ rodzic jest pierwszym lustrem, w którym dziecko się przegląda, to właśnie zachowanie i słowa rodzica staną się wewnętrznymi przekonaniami dziecka na swój temat. Warto jednak pamiętać, że postrzeganie siebie i innych jest procesem dynamicznym i może się zmieniać w zależności od kontekstu, doświadczeń, rozwoju osobistego i terapii. Dodatkowo, różnice indywidualne, takie jak osobowość, kultura, wartości i preferencje, mogą wpływać na nasze postrzeganie siebie i innych.
Rozwój społeczny odnosi się do procesu, w którym dziecko nabywa umiejętności, normy, wartości i interakcje społeczne, które umożliwiają jej funkcjonowanie w społeczeństwie. Obejmuje rozwój umiejętności komunikacji i współpracy z innymi, zdolności do nawiązywania relacji z rówieśnikami i dorosłymi, rozumienia i reagowania na emocje innych osób oraz zrozumienia norm społecznych.
Zastanawiasz się, czy Twoje dziecko rozwija się zgodnie z normami? Sprawdź naszą ofertę i zapisz się na konsultację diagnostyczną!
8. Kiedy do psychologa?
Decyzja o skonsultowaniu się z psychologiem w przypadku małego dziecka może być uzasadniona w różnych sytuacjach. Oto kilka sygnałów, które mogą sugerować potrzebę wsparcia psychologicznego dla dziecka:
Trudności emocjonalne: Jeśli dziecko wykazuje trudności emocjonalne, takie jak nadmierne lęki, trudności w radzeniu sobie z silnymi emocjami, niewłaściwe reakcje emocjonalne, długotrwałe przygnębienie lub problemy z regulacją nastroju, może to być sygnał, że wsparcie psychologiczne jest potrzebne.
Trudności w zachowaniu: Jeśli dziecko ma trudności w zachowaniu, takie jak agresywne zachowanie, nadmierna płaczliwość, problemy z koncentracją, impulsywność czy trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami, warto skonsultować się z psychologiem w celu zrozumienia tych trudności. Psycholog może zalecić terapię indywidualną lub grupową, która może być realizowana w ramach zajęć TUS (treningu umiejętności społecznych).
Problemy rozwojowe: Jeśli dziecko wykazuje opóźnienia w rozwoju, takie jak: opóźnienia w mowie, spostrzeganiu, umiejętnościach motorycznych lub społecznych, warto skonsultować się z psychologiem lub specjalistą w dziedzinie rozwoju dziecięcego.
Trudności adaptacyjne: Zdarzają się sytuacje, w których dziecko ma trudności w dostosowaniu się do nowych sytuacji lub zmian życiowych, takich jak rozwód rodziców, przeprowadzka, utrata bliskiej osoby itp. W takich przypadkach wsparcie psychologiczne może pomóc dziecku w radzeniu sobie z tymi trudnościami.
Traumatyczne doświadczenia: Jeśli dziecko doświadczyło traumy, np. przemocy, wypadku, straty bliskiej osoby, wsparcie psychologiczne będzie niezbędne w procesie zdrowienia i radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi.
Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, dlatego decyzję o skonsultowaniu się z psychologiem powinno się podejmować na podstawie obserwacji i oceny sytuacji przez rodziców lub opiekunów. Jeśli masz obawy dotyczące rozwoju lub zdrowia psychicznego swojego dziecka, warto skonsultować się z lekarzem pediatrą lub polecić psychologa specjalizującego się w pracy z dziećmi.
9. Najczęściej Zadawane Pytania (FAQ)
1. Jakie są etapy rozwoju psychoruchowego dziecka?
Etapami rozwoju psychoruchowego dziecka są: niemowlęctwo (0-2 lata), wczesne dzieciństwo (2-6 lat), średnie dzieciństwo (6-12 lat) i adolescencja (12-18 lat). Każdy etap ma swoje specyficzne cechy dotyczące m.in. koordynacji ruchowej, mowy, spostrzegawczości i interakcji społecznych. W naszym artykule skupiliśmy się na opisie rozwoju dzieci w wieku 0-3 lat.
2. Jak rozpoznać prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka?
Prawidłowy rozwój psychoruchowy obejmuje postępy w zakresie motoryki dużej (np. siedzenie, chodzenie), motoryki małej (np. chwytanie, rysowanie), mowy, umiejętności poznawczych i społeczno-emocjonalnych. Porównanie umiejętności dziecka z typowymi wskaźnikami rozwoju może pomóc w ocenie, czy rozwija się prawidłowo. W Senso Senso wspieramy rodziców i sprawdzamy prawidłowy rozwój dzieci.
3. Jakie są oznaki opóźnienia w rozwoju psychoruchowym u dzieci?
Oznaki opóźnienia mogą obejmować problemy z osiąganiem typowych etapów rozwoju, takich jak brak siedzenia bez wsparcia do 9. miesiąca życia, niechodzenie do 18. miesiąca życia, problemy z mową, interakcjami społecznymi lub innymi umiejętnościami związanymi z wiekiem.
4. Jakie zabawy wspomagają rozwój psychoruchowy dziecka?
Zabawy takie jak chwytanie, rzucanie i kładzenie klocków, rysowanie, zabawy ruchowe, czytanie książek, puzzle, gry zręcznościowe, taniec, sporty mogą wszystkie wspierać rozwój psychoruchowy.
5. Jakie są metody stymulacji rozwoju psychoruchowego u dzieci?
Metody mogą obejmować różnorodne zabawy, ćwiczenia ruchowe, terapię mowy, terapię sensoryczną, muzykoterapię, terapię przez sztukę i wiele innych, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka.
6. Jak wpływają zaburzenia rozwoju psychoruchowego na funkcjonowanie dziecka?
Zaburzenia mogą wpływać na zdolność dziecka do wykonywania codziennych czynności, interakcji społecznych, uczenia się i innych aspektów życia. Skutki mogą być różne w zależności od rodzaju i ciężkości zaburzeń.
7. Czym są specyficzne zaburzenia rozwoju ruchowego u dzieci?
Specyficzne zaburzenia rozwoju ruchowego u dzieci obejmują m.in. dyspraksję, która wpływa na zdolność do planowania i wykonywania ruchów skoordynowanych, oraz hipotonię, która jest stanem niskiego napięcia mięśniowego.
8. Jak przeciwdziałać problemom z rozwojem psychoruchowym u dzieci?
Wczesna interwencja i terapia są kluczowe w przeciwdziałaniu problemom z rozwojem. Może to obejmować terapię fizyczną, terapię mowy, terapię zajęciową i inne, w zależności od potrzeb dziecka.
9. Czy brak aktywności fizycznej może wpłynąć na rozwój psychoruchowy dziecka?
Tak, brak aktywności fizycznej może opóźnić rozwój motoryczny, wpływać na zdrowie fizyczne i emocjonalne oraz prowadzić do problemów z koncentracją i uczeniem się.
10. Jakie są możliwe przyczyny opóźnienia rozwoju psychoruchowego u dzieci?
Przyczyny mogą obejmować czynniki genetyczne, komplikacje podczas ciąży i porodu, niedożywienie, brak stymulacji, choroby neurologiczne, a nawet środowisko domowe i społeczne.
11. Jak przebiega terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego?
Terapia jest zwykle indywidualnie dostosowana do potrzeb dziecka i może obejmować terapię fizyczną, mowę, terapię zajęciową, terapię behawioralną, terapię przez sztukę i muzykę.
12. Jaka jest rola diety w prawidłowym rozwoju psychoruchowym dziecka?
Zdrowa, zrównoważona dieta jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju psychoruchowego. Dostarcza ona niezbędnych składników odżywczych do rozwoju mózgu i ciała.
13. Czy szczepienia mogą wpłynąć na rozwój psychoruchowy dziecka?
Nie ma naukowo potwierdzonych dowodów na to, że rutynowe szczepienia wpływają negatywnie na rozwój psychoruchowy. Szczepienia są kluczowe dla ochrony dzieci przed wieloma poważnymi chorobami.
14. Co to jest Test Denver II do oceny rozwoju psychoruchowego dziecka?
Test Denver II to narzędzie służące do oceny rozwoju dzieci od urodzenia do 6 lat. Obejmuje cztery obszary: osobiste-społeczne, język, motoryka duża, motoryka mała.
15. Czy istnieją konkretne testy do diagnozy rozwoju psychoruchowego u dzieci?
Tak, istnieje wiele testów, w tym wspomniany Test Denver II, Testy Rozwoju Bayleya, Skala Rozwoju Wczesnego Vinelanda i inne.
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK225562/
[2] Li-fang Zhang, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2015.
