Wczesna interwencja logopedyczna – Noworodek u neurologopedy.

Wczesna interwencja logopedyczna czyli noworodek u neurologopedy

Istnieje wiele czynników, których działanie ma niepożądany wpływ na rozwój mowy i późniejsze funkcjonowanie dziecka. Im wcześniejsze rozpoznanie nieprawidłowości, tym szybsza i bardziej skuteczna może okazać się pomoc neurologopedyczna. Szczególną opieką logopedyczną obejmuje się dzieci, które:

wykazują nieprawidłowości w wywiadzie prenatalnym, okołoporodowym i we wczesnym dzieciństwie,
są z ciąży zagrożonej, lub są urodzone w zamartwicy, 4
miały niską punktację w skali Apgar (mniejszą niż 8 punktów),
są wcześniakami z niską masą urodzeniową,
których matki podczas ciąży stosowały używki (alkohol, narkotyki, nikotyna),
których matki leczyły się na nadciśnienie, niedokrwistość, leczyły się i były pod opieką endokrynologa lub kardiologa.

Noworodki, o których mowa powyżej, w pierwszych dniach życia są poddawane (lub powinny być) kilku ocenom. Należą do nich:

ocena audiometryczna słuchu (od kilku lat w Polsce jest to obowiązkowe i standardowe badanie przeprowadzane u KAŻDEGO noworodka),
ocena budowy narządów artykulacyjnych,
ocena odruchów istotnych dla rozwoju mowy, tj. odruch ssania, zamykanie i otwieranie ust, wypychanie języka, połykanie, odwracanie głowy.

Dla kogo jest przeznaczona wczesna interwencja logopedyczna

Wczesna interwencja logopedyczna może być konieczna dla niemowląt z różnymi stanami zdrowia, które mogą wpływać na rozwój mowy i języka. Oto niektóre choroby i stany, które mogą wymagać takiej interwencji:

• zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) ÷ niemowlęta z ASD często wykazują opóźnienia w rozwoju mowy i komunikacji,
• zaburzenia słuchu ÷ wrodzona głuchota lub niedosłuch mogą poważnie wpływać na zdolność dziecka do nauki mowy i języka,
• mózgowe porażenie dziecięce ÷ stan ten może wpływać na kontrolę mięśniową, w tym mięśnie używane do mówienia,
• Zespół Downa ÷ dzieci z Zespołem Downa często doświadczają opóźnień w rozwoju mowy i języka,
• wrodzone wady anatomiczne ÷ na przykład rozszczep podniebienia lub wargi, które mogą wpływać na zdolność do efektywnej mowy,
• zaburzenia genetyczne ÷ inne stany genetyczne, które mogą wpływać na rozwój neurologiczny i mowy,
• problemy z karmieniem i połykaniem ÷ trudności z połykaniem (dysfagia) mogą wymagać interwencji logopedycznej, ponieważ te same mięśnie są używane do jedzenia i mówienia,
• zaburzenia neurologiczne ÷ różne stany neurologiczne mogą wpływać na rozwój mowy i języka,
• opóźnienia rozwojowe – ogólne opóźnienia w rozwoju mogą obejmować opóźnienia w mowie i języku.

W jakim celu stosuje się wczesną interwencje logopedyczną i neurologopedyczną

Wczesna interwencja logopedyczna i neurologopedyczna u dzieci do 1. roku życia ma na celu wspieranie i rozwijanie fundamentalnych umiejętności komunikacyjnych oraz mowy w kluczowym okresie rozwoju dziecka. W tym wczesnym etapie życia mózg dziecka jest niezwykle plastyczny, co oznacza, że jest szczególnie podatny na naukę i rozwój. Interwencja na tym etapie wykorzystuje tę plastyczność, aby skutecznie wspierać i stymulować rozwój językowy i mowy.

Podejście to jest istotne nie tylko dla dzieci rozwijających się typowo, ale ma kluczowe znaczenie dla dzieci z ryzykiem opóźnienia rozwojowego lub z już zdiagnozowanymi zaburzeniami. Dzieci, które mogą mieć problemy neurologiczne, genetyczne, zaburzenia ze spektrum autyzmu, trudności z połykaniem lub inne wyzwania, mogą szczególnie skorzystać na wczesnych działaniach logopedycznych i neurologopedycznych.

Cel takiej interwencji nie ogranicza się wyłącznie do bezpośredniej pracy nad mową. Obejmuje również wsparcie rozwoju komunikacji niewerbalnej, umiejętności połykania i karmienia, a także ogólne wspieranie zdolności komunikacyjnych. Ponadto, wczesna interwencja często obejmuje edukację i wsparcie dla rodziców i opiekunów, dając im narzędzia i strategie do stosowania w codziennym życiu, co może znacząco przyczynić się do rozwoju dziecka.

Jak widać, głównym celem wczesnej interwencji logopedycznej i neurologopedycznej u dzieci do pierwszego roku życia jest zapewnienie wsparcia w krytycznym okresie rozwoju mózgu, by maksymalizować ich potencjał komunikacyjny i językowy, a także zapewnić solidne podstawy dla ich przyszłego rozwoju.

Co wskazuje na konieczność wczesnej interwencji

Konieczność wczesnej interwencji logopedycznej jest zwykle sygnalizowana przez zestaw obserwacji i zachowań, które mogą wzbudzać obawy co do rozwoju mowy, języka i komunikacji u dziecka. Oznaki te mogą obejmować opóźnienia w osiąganiu typowych kamieni milowych rozwoju mowy, takich jak brablowanie, formowanie pierwszych słów, czy budowanie prostych zdań. Problemy mogą również manifestować się poprzez trudności w zrozumieniu i wyrażaniu języka, brak odpowiedzi na dźwięki lub mowę, co może sugerować problemy ze słuchem.

Innymi sygnałami mogą być trudności z karmieniem i połykaniem, co jest ważne, ponieważ te same umiejętności są używane do mówienia. Nietypowe wzorce mowy, takie jak nietypowe dźwięki, niewyraźna mowa lub powtarzanie określonych dźwięków, również mogą wskazywać na potrzebę oceny. Brak gestów komunikacyjnych, takich jak wskazywanie czy machanie, jest kolejnym ważnym sygnałem.

Dodatkowo, dzieci z historią medyczną obejmującą wrodzone wady, zaburzenia genetyczne, wcześniactwo, czy problemy neurologiczne mogą być bardziej narażone na trudności w rozwoju mowy i języka. W przypadku dzieci z wczesnymi symptomami zaburzeń ze spektrum autyzmu, takich jak ograniczone interakcje społeczne, nietypowe zachowania lub ograniczone zainteresowania, wczesna interwencja może być szczególnie ważna.

Wszystkie te obserwacje wskazują na potrzebę konsultacji z pediatrą lub specjalistą w dziedzinie logopedii, ponieważ wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco poprawić efektywność terapii i długoterminowy rozwój dziecka.

Co poprawia wczesne rozpoznanie?

Wczesne rozpoznanie trudności rozwojowych lub medycznych u dzieci znacząco wpływa na ich dalszy rozwój i jakość życia. Przede wszystkim pozwala na wcześniejsze i bardziej skuteczne zastosowanie odpowiednich interwencji terapeutycznych. Kiedy problemy są identyfikowane we wczesnych etapach życia, istnieje większa szansa, że zastosowane metody terapeutyczne będą miały długotrwałe pozytywne efekty, ponieważ mózg dziecka jest w tym czasie najbardziej plastyczny i podatny na zmiany.

Równocześnie, wczesna diagnoza może zapobiegać pogorszeniu się stanu dziecka lub pojawieniu się dodatkowych komplikacji. Dzięki temu dzieci mają lepsze perspektywy edukacyjne, ponieważ mogą otrzymać specjalistyczne wsparcie dopasowane do ich indywidualnych potrzeb. To z kolei przekłada się na ich ogólny rozwój społeczny i emocjonalny, umożliwiając im pełniejsze i bardziej satysfakcjonujące uczestnictwo w życiu społecznym.

Dla rodziców i opiekunów wczesna diagnoza oznacza dostęp do informacji i zasobów, które pomagają im lepiej zrozumieć i wspierać swoje dzieci. Wiedza o specyficznych potrzebach ich dziecka pozwala im także lepiej dostosować swoje metody wychowawcze i edukacyjne. Ponadto, wczesne rozpoznanie często prowadzi do lepszego zrozumienia i akceptacji trudności dziecka w szerszym społeczeństwie, co jest kluczowe dla budowania empatii i integracji społecznej.

Postępowanie przed wdrożeniem terapii

Przed wdrożeniem stosownej terapii należy przeprowadzić dokładną diagnozę stanu pacjenta. Logopeda w procesie diagnostycznym ocenia wszystkie odruchowe reakcje pojawiające się w obszarze ustno-twarzowym (np. występowanie odruchu ssania). Bardzo ważne jest określenie w jaki sposób przebiega połykanie. Równie istotne jest określenie stanu układu artykulacyjnego oraz oddechowego (w zakresie ich budowy i funkcjonowania). Sprawdza się także, czy występują jakiekolwiek zaburzenia związane z rozwojem mowy czynnej i biernej – w odniesieniu do najmłodszych bada się stopień reakcji noworodka i niemowlęcia na wszelką stymulację zmysłową.

W przebiegu diagnozowania istotne jest wykonanie wszelkich badań specjalistycznych (np. neurologicznych czy laryngologicznych), ponieważ wyniki tych badań wiele wnoszą do planowania terapii logopedycznej wobec konkretnego dziecka. Badania specjalistyczne pozwalają stwierdzić, m.in. w jaki sposób rozwija się układ nerwowy dziecka oraz jakie są rokowania co do dalszego stanu zdrowia pacjenta. Niebagatelne znaczenie ma także wywiad z rodzicami dziecka. Wszelkie informacje o przebiegu ciąży i porodu są niezwykle ważne. Współpraca z najbliższymi dziecka jest nieodłącznym elementem efektywnej diagnozy, a następnie terapii logopedycznej.

W procesie diagnostycznym logopeda musi ocenić także napięcie mięśniowe dziecka oraz rozwój jego motoryki. W tym zakresie zwraca się szczególnie uwagę na: napięcie mięśniowe warg i języka (nadmiernie obniżone lub podwyższone), pozycję spoczynkową języka, pracę warg oraz wszelkie reakcje odruchowe. Bardzo ważne jest także określenie poziomu rozwoju zmysłowego (występowanie wszelkich nadwrażliwości lub podwrażliwości sensorycznych). Dzieci objęte wczesną interwencją logopedyczną charakteryzują się zwykle niedojrzałością układu nerwowego, dlatego tak istotne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnozy.

Trudności, nad którymi pracuje neurologopeda u niemowląt.

Neurologopeda pracujący z niemowlętami skupia się na rozwiązywaniu szeregu specyficznych trudności, które często są związane z zaburzeniami neurologicznymi lub wadami rozwojowymi. Oto niektóre z głównych obszarów pracy:

opóźnienia w rozwoju mowy i języka, czyli praca nad stymulacją wczesnych umiejętności komunikacyjnych, reagowanie na dźwięki, a także wczesne etapy rozwoju języka,
trudności z karmieniem i połykaniem, czyli wspieranie niemowląt, które mają problemy z ssaniem, żuciem, połykaniem, co może być powiązane z problemami w kontroli mięśniowej,
problemy z kontrolą mięśni orofacjalnych, czyli praca nad poprawą kontroli nad mięśniami twarzy, które są niezbędne do mówienia, jedzenia i mimiki,
wczesne symptomy zaburzeń neurologicznych, czyli identyfikacja i interwencja w przypadku niemowląt z zaburzeniami takimi jak mózgowe porażenie dziecięce, które mogą wpływać na rozwój mowy i komunikacji,
zaburzenia słuchu, czyli ocenianie i wspieranie niemowląt z problemami ze słuchem, które mogą wpływać na rozwój mowy,
stymulacja rozwoju sensorycznego, a więc praca nad integracją sensoryczną, która jest istotna dla rozwoju komunikacji i mowy,
problemy ze zintegrowaną pracą mózgu, czyli wspieranie niemowląt z trudnościami w koordynacji i integracji różnych obszarów mózgu.
wsparcie dla rodziców i opiekunów, czyli: edukacja i wsparcie dla rodziców w zakresie technik stymulujących rozwój mowy i języka u niemowląt, a także radzenie sobie z trudnościami związanymi z opieką nad dzieckiem z zaburzeniami rozwojowymi.

Neurologopeda, pracując z niemowlętami, często współpracuje z innymi specjalistami, takimi jak pediatrzy, neurologowie, terapeuci zajęciowi i fizjoterapeuci, aby zapewnić kompleksową opiekę i wsparcie dla dziecka i jego rodziny. Wczesna interwencja w tych obszarach może znacząco przyczynić się do lepszych wyników w rozwoju dziecka.

Jakie są formy terapii neurologopedycznej u dzieci do 1. roku życia

Wczesna terapia logopedyczna i neurologopedyczna u dzieci do 1. roku życia koncentruje się przede wszystkim na stymulacji rozwoju mowy i języka w sposób dostosowany do bardzo młodego wieku. W tym okresie terapie są zazwyczaj mniej skoncentrowane na tradycyjnych ćwiczeniach mowy, a bardziej na ogólnym rozwoju komunikacji i interakcji. Możemy tu uwzględnić następujące aspekty:

stymulacja mowy i języka – terapia na tym etapie może obejmować proste działania, które stymulują rozwój mowy, takie jak mówienie do dziecka, śpiewanie i czytanie; wprowadzanie różnorodnych dźwięków i tonów głosu jest ważne dla rozwoju słuchu i świadomości mowy,
zabawy interaktywne – zajęcia, które promują interakcje wzrokowe, uśmiechanie się i inne formy niewerbalnej komunikacji; zabawy takie jak „a kuku” czy gaworzenie z dzieckiem mogą być pomocne;
ćwiczenia motoryki orofacjalnej – delikatne ćwiczenia stymulujące mięśnie twarzy i ust, które są ważne dla późniejszego rozwoju mowy,
wsparcie dla rozwoju sensorycznego – wczesna neurologopedia może obejmować działania wspierające integrację sensoryczną, co jest ważne w przypadku dzieci z zaburzeniami neurologicznymi,
wczesna komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) – dla dzieci, które ze względów medycznych lub rozwojowych mogą mieć trudności z mową werbalną, wprowadzenie prostych form AAC może być rozważane,
wsparcie dla rodziców i opiekunów – edukacja rodziców, jak mogą wspierać rozwój mowy i języka dziecka, jest kluczowym elementem wczesnej terapii; udzielanie wskazówek, jak angażować dziecko w komunikację, jest istotne,
monitorowanie rozwoju – regularne oceny przez specjalistów, aby śledzić postępy i odpowiednio dostosowywać interwencje.

—

Zastanawiasz się czy Twoje maleństwo może miec trudnosci neurologopedyczne i wymaga wczesnej interwencji logopedycznej?
Zadbaj o diagnozę i profesjonalna terapie w tym obszarze w Senso Senso.

—

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla Państwa źródłem cennych informacji na temat Wczesnej Interwencji Logopedycznej a także opieki neurologopedycznej.

W Senso Senso świadczymy kompleksowe wsparcie w zakresie diagnozowania i leczenia logopedycznego oraz neurologopedycznego.

Jeśli mają Państwo pytania lub potrzebują wsparcia, poradnia Senso Senso jest zawsze do Państwa dyspozycji.