utworzone przez Malwina | mar 26, 2024 | psychologia, rozwój dziecka
Słowem wstępu
W latach siedemdziesiątych XX. w. brytyjska psychiatra Lorna Wing stwierdziła, że jeśli dziecko wykazuje rozmaite trudności w trzech obszarach:
- relacji społecznych (np. problemy w kontaktach międzyludzkich),
- komunikacji (np. zaburzenia języka, ograniczone słownictwo),
- zainteresowań (np. ograniczone, sztywne zachowania i zainteresowania),
to możemy mówić o autyzmie.
Mówimy o spektrum Autyzmu, co oznacza, że objawy i nasilenie trudności mogą znacząco różnić się między osobami. Niektóre osoby z ASD mogą być w stanie funkcjonować na wysokim poziomie, mając niewielkie trudności w życiu codziennym, podczas gdy inne mogą wymagać znacznego wsparcia.
Aby zaburzenia ze spektrum autyzmu zostały zdiagnozowane, muszą pojawić się przynajmniej dwa z trzech wymienionych powyżej objawów.
Spektrum Autyzmu oznacza, że mózg dziecka, a potem dorosłej osoby, pracuje inaczej niż u większości. Autystyczne zachowania to nie zachowania chorobowe, ale nietypowy odbiór otaczającego świata. Takie osoby np. spędzają więcej czasu, obserwując przedmioty i systemy niż innych ludzi, są bardzo dokładne w postrzeganiu detali informacji, mają tendencję do podążania za swoimi pragnieniami i przekonaniami zamiast ulegać wpływom innych, w stosunku do innych mniej interesują się kontaktami społecznymi i przynależnością do grupy, postrzegają jako istotne i ważne rzeczy oraz zjawiska, które nie są odbierane w ten sposób przez inne osoby.
Jak twierdzi Simon Baron-Cohen, psycholog z Uniwersytetu w Cambridge, który od kilkudziesięciu lat prowadzi badania autyzmu – rozwój osób autystycznych nie jest ani lepszy, ani gorszy od typowego rozwoju, jest po prostu inny.
Czemu większość diagnoz dotyczy chłopców?
Do niedawna panowało przekonanie, że wśród osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu jest znacznie więcej mężczyzn. Jednak coraz częściej kwestionuje się podstawy, na jakich to ustalono. Wynika to z faktu, że kiedy dwaj naukowcy, Leo Kanner oraz Hans Asperger w latach czterdziestych XX. wieku zaobserwowali i opisali autyzm u dzieci, ograniczyli swoje badania do grupy chłopców.
Chłopcy wykazywali podobne zachowania, m.in. izolowanie się, zainteresowanie przedmiotami i brak zainteresowania innymi dziećmi, trudności w komunikowaniu się i nawiązywaniu relacji z innymi. Jednak żaden z tych naukowców nie uwzględnił w swoich pracach dziewczynek. Ich badania tak zdominowały sposób myślenia o autyzmie, że stereotypowo dziecko w spektrum to chłopiec.
Statystyki podają, że 1 na 5 autystyków jest dziewczynką. Badania wykonane w 2016 roku w Szkocji (na które powołuje się Ewa Furgał w swojej książce „Dziewczyna w spektrum”) pokazują, że wśród małych dzieci proporcja diagnoz, jeśli chodzi o płeć, waha się od około 3:1 do około 4:1. Najprawdopodobniej jednak dziewczynek w spektrum jest dużo więcej, tylko trudniej je zdiagnozować. Zaburzenia ze spektrum autyzmu u dziewczynek po prostu objawiają się w sposób bardziej subtelny i rzadziej zauważalny.
Dlaczego u dziewczynek rzadziej diagnozuje się autyzm
Diagnozowanie autyzmu u dziewczynek rzadziej niż u chłopców jest zjawiskiem złożonym. Może wynikać m.in. z:
- różnic w objawach i zachowaniu u dziewcząt i chłopców, gdyż dziewczynki z autyzmem często wykazują inne, mniej widoczne objawy niż chłopcy. Ich trudności w interakcjach społecznych mogą być mniej oczywiste, a ich intensywne zainteresowania często są bardziej społecznie akceptowalne co utrudnia rozpoznanie autyzmu (np. mogą one być zafascynowane książkami czy zwierzętami, co jest uznawane za bardziej „typowe” dla dziewcząt);
- dużych umiejętności kompensacyjnych u dziewczynek, które mogą lepiej radzić sobie z naśladowaniem społecznych zachowań, nauczyć się odpowiednich reakcji społecznych i stosować je w praktyce, co sprawia, że ich trudności z interakcją społeczną nie są tak widoczne;
- stereotypów i braku świadomości, gdyż autyzm często jest postrzegany jako zaburzenie dotykające głównie chłopców, co może wpływać na świadomość i oczekiwania zarówno rodziców, jak i specjalistów. To z kolei może prowadzić do pomijania objawów autyzmu u dziewczynek;
- nieodpowiednich kryteriów diagnostycznych i narzędzi badawczych, ponieważ nie istnieją dokładne narzędzia diagnostyczne stworzone w celu rozpoznawania zaburzeń ze spektrum autyzmu u dziewczynek. Te używane do identyfikowania autyzmu są bardziej dostosowane do identyfikacji typowych objawów u chłopców. Dziewczynki, które nie pasują do tych wzorców, mogą zostać przeoczone;
- opóźnień w wystąpieniu objawów, ponieważ u niektórych dziewczynek objawy autyzmu mogą rozwinąć się później lub być mniej widoczne w młodszym wieku, co prowadzi do późniejszej diagnozy;
- występowania nieoczywistych trudności społecznych, gdyż dziewczynki z autyzmem mogą mieć trudności społeczne, ale często są one subtelniejsze i mogą być postrzegane jako po prostu nieśmiałość czy introwertyzm, a nie autyzm;
- presji społecznej i oczekiwań, ponieważ dziewczynki często doświadczają większej presji społecznej, aby dostosować się do oczekiwań dotyczących zachowania, co może skłonić je do lepszego maskowania swoich trudności.
W rezultacie wiele dziewcząt z autyzmem nie otrzymuje diagnozy lub otrzymuje ją później. Rozwój większej świadomości na temat tego, jak autyzm może się objawiać u dziewczynek, jest kluczowy dla poprawy diagnozowania i wsparcia.
Jak można rozpoznać autyzm u dziewczynek
Dziewczynki od najmłodszych lat słyszą, że nie wolno oddawać, kiedy ktoś je uderzy, że nie można przeklinać czy okazywać złości, sprawiać innym przykrości, natomiast należy troszczyć się o słabszych czy młodszych, ustępować zamiast walczyć o swoje, że pewnych rzeczy im po prostu „nie wypada” robić. Jednym słowem przechodzą proces socjalizacji do bycia „właściwą dziewczynką”. W wyniku takiego treningu dziewczynki w spektrum stają się wyczulone na oczekiwania innych względem siebie i częściej chcą się do nich dostosować.
To dostosowywanie się sprawia, że dziewczynki ze spektrum autyzmu dość często nie otrzymują rozpoznania w młodym wieku, ponieważ… za dobrze funkcjonują. Mają dużą zdolność do naśladowania różnorodnych zachowań – obserwują otoczenie i starają się spełniać jego oczekiwania. Stąd nie są diagnozowane. Urocza mała dziewczynka, która ślicznie się uśmiecha, jest ładnie ubrana, a przy tym patrzy w oczy, wykonuje polecenia i dobrze się uczy – nie budzi niepokoju, a wręcz wzbudza sympatię. Dlatego dużo dziewczynek nie otrzymuje formalnej diagnozy aż do wieku nastoletniego lub do osiągnięcia pełnoletności.
Oto kilka wskazówek, które mogą być pomocne w rozpoznawaniu autyzmu u dziewczynek:
- interakcje społeczne ÷ dziewczynki z autyzmem mogą mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem przyjaźni, wydawać się nieco zamknięte w sobie lub niezainteresowane rówieśnikami. Bawią się z innymi dziećmi rzadziej na zasadzie współpracy, a częściej – odgrywając ściśle określoną, wyznaczoną rolę. Bardzo często wybierają jedną koleżankę i chcą spędzać czas tylko z nią. Czasami wolą spędzać czas z osobami starszymi lub znacznie młodszymi niż one same;
- komunikacja ÷ mogą mieć swoisty styl komunikacji, który obejmuje dosłowne interpretowanie języka, trudności w zrozumieniu subtelności, takich jak sarkazm czy ironia, oraz problemy z używaniem mowy niewerbalnej;
- zainteresowania i zachowania ÷ mogą wykazywać intensywne, często ograniczone zainteresowania, które dotyczą społecznie akceptowalnych dziedzin, takich jak konie, literatura czy gwiazdy pop. Mogą również wykazywać powtarzające się zachowania lub rytuały, na przykład układanie przedmiotów w określony sposób, chodzenie do szkoły zawsze tą samą trasą, bardzo silne przywiązanie do jednej zabawki, którą wszędzie ze sobą zabierają;
- reakcje sensoryczne ÷ dziewczynki z autyzmem mogą być szczególnie wrażliwe na sensoryczne aspekty środowiska, takie jak głośne dźwięki, jasne światła, czy tekstury ubrań. Często preferują ubrania tylko pewnego rodzaju ze względu na ich komfort sensoryczny; zdarza się, że nie lubią różnych czynności pielęgnacyjnych, ponieważ czesanie włosów lub obcinanie paznokci sprawiają im nie tylko dyskomfort, ale wręcz ból;
- emocje i zachowanie ÷ mogą mieć trudności z regulacją emocjonalną prowadzące do wybuchów emocjonalnych lub nieproporcjonalnych reakcji na pozornie małe problemy. Często stimują, czyli uwalniają emocje poprzez powtarzalne ruchy ciała, takie jak na przykład bujanie się, machanie rękoma czy skubanie skóry. Bywają też stimy, które są odbierane społecznie jako irytujące i niepożądane – klaskanie, powtarzanie niektórych słów lub fraz, chodzenie w kółko, jednak dziewczynki dużo częściej wybierają takie sposoby uwalniania emocji, które nie przyciągają uwagi, na przykład nakręcanie włosów na palec, pstrykanie długopisem czy obgryzanie paznokci.
Jak dziewczynki kompensują zaburzenia ze spektrum autyzmu
Dziewczynki z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często rozwijają unikalne strategie kompensacyjne, aby radzić sobie ze swoimi trudnościami, szczególnie w zakresie interakcji społecznych i komunikacji. Uczą się, jak nie wyróżniać się z grupy i jak dostosowywać się do oczekiwań społecznych, przez co maskują autystyczne cechy. Do maskowania objawów autystycznych dochodzi tylko u dziewczynek pełnosprawnych intelektualnie.
Oto kilka przykładów, jak dziewczynki mogą kompensować zaburzenia ze spektrum autyzmu:
- naśladownictwo społeczne ÷ dziewczynki często ćwiczą mimikę i gesty przed lustrem, odtwarzając je na podstawie zachowań koleżanki z klasy, którą lubią, lub która jest najbardziej popularna. Albo na podstawie tego, co zobaczyły w filmie czy przeczytały w książce. To naśladownictwo może pomóc im w wydawaniu się bardziej społecznie dostosowanymi, niż są w rzeczywistości;
- rozwój scenariuszy społecznych ÷ mogą mentalnie przygotowywać scenariusze na różne sytuacje społeczne, ćwicząc, co powiedzieć lub jak się zachować. To może obejmować repetycję konwersacji przed lustrem lub w myślach;
- ukrywanie zainteresowań ÷ chociaż mogą mieć ograniczone lub intensywne zainteresowania, typowe dla osób z ASD, dziewczynki częściej uczą się ukrywać te zainteresowania w obawie przed społecznym wykluczeniem lub po to, aby lepiej wpasować się w grupę rówieśniczą;
- zależność od rutyn i struktur ÷ mogą polegać na ustalonych rutynach i strukturach pomagających w zarządzaniu stresem i niepewnością (na przykład dobrze funkcjonować w małych, dobrze znanych grupach, ale mieć trudności w większych), aby poradzić sobie z nieprzewidywalnością interakcji społecznych. Mogą wykazywać zmienną umiejętność adaptacji w różnych kontekstach społecznych;
- wykorzystanie umiejętności werbalnych ÷ dziewczynki z ASD często mają dobrze rozwinięte umiejętności werbalne, co może pomóc im w maskowaniu trudności z komunikacją niewerbalną. Mogą wykorzystywać słownictwo i konwersacje, aby ukryć trudności w zrozumieniu subtelniejszych aspektów interakcji społecznych;
- szukanie pojedynczych, bliskich przyjaźni ÷ zamiast próbować integrować się z większymi grupami rówieśników, dziewczynki z ASD mogą skupić się na tworzeniu głębokich, choć często ograniczonych do jednej osoby, przyjaźni. Te bliskie relacje mogą dostarczać społecznego wsparcia bez konieczności nawigacji w skomplikowanych dynamikach grupowych.
Ważne jest, aby rozumieć, że te strategie kompensacyjne, choć pomocne w niektórych sytuacjach, mogą również być obciążające dla dziewcząt, ponieważ wymagają stałego wysiłku i mogą prowadzić do wyczerpania czy problemów z samopoczuciem emocjonalnym.
Spektrum autyzmu a dojrzewanie u dziewcząt
Najtrudniejszy czas dla dziewcząt w spektrum autyzmu to dojrzewanie, ponieważ wiąże się z ogromnymi, kompleksowymi zmianami zachodzącymi w tym okresie, dotykając zarówno sferę fizyczną, emocjonalną, jak i społeczną.
Zmiany w ciele – ogromnie trudne dla osób w spektrum autyzmu, mogące budzić przykre odczucia. Pojawiające się owłosienie na ciele, zmiana jego zapachu, menstruacja i rosnące piersi – mogą być źródłem dyskomfortu dla dziewcząt z ASD, zwłaszcza ze względu na ich zwiększoną wrażliwość sensoryczną. Doświadczanie nowych wrażeń fizycznych może prowadzić do lęku i niepewności. Przykładowo, ze względów sensorycznych (np. nadwrażliwość na zapach czy określony materiał) dziewczyna w spektrum autyzmu może mieć trudność z dopasowaniem odpowiednich artykułów higienicznych podczas menstruacji.
Zmiany w komunikacji grupowej i relacjach – następują zmiany w hierarchii rówieśniczej i w komunikacji grupowej, których osoby w spektrum autyzmu mogą do końca nie rozumieć. Zaczynają więc odstawać od grupy rówieśniczej. Mogą stać się przedmiotem drwin, a w skrajnych przypadkach hejtu ÷ ze względu na niedostosowanie się do zasad, odmienność używanego słownictwa, slangu młodzieżowego czy inne obszary zainteresowań. Wiele dziewczyn zaczyna się wówczas interesować chłopcami, modą, zabiegami pielęgnacyjnymi, i tego w dużej mierze dotyczą ich rozmowy. Dziewczynom w spektrum jest coraz trudniej się maskować, bo po prostu nie są tymi tematami zainteresowane. Osoby w spektrum autyzmu są bardzo często nękane w szkole i doświadczają przemocy psychicznej i fizycznej. Wiele osób w związku z powyższym doświadcza ogromnego stresu, który może przejawiać się agresją, autoagresją czy wzmożoną stereotypią ruchową.
Odrzucenie przez grupę, w której dotychczas udawało im się jakoś funkcjonować, może się zakończyć poważnym kryzysem psychicznym. A przecież w okresie dojrzewania przynależność do grupy rówieśniczej staje się wyznacznikiem pozycji społecznej. Może to powodować u nich pogłębiające się uczucie osamotnienia, odrzucenia, a nawet kryzys psychiczny;
Zmiany w hormonach dojrzewania i regulowaniu emocji –działanie hormonów dojrzewania płciowego może spowodować duże wahania nastroju, nadwrażliwość emocjonalną i gwałtowne reakcje, a przecież dla osób w spektrum autyzmu rozpoznawanie i regulowanie emocji jest ogromnym wyzwaniem. W okresie dojrzewania mogą więc autystycznym osobom częściej zdarzać się wybuchy złości czy niezrozumiałe dla otoczenia reakcje emocjonalne. Powszechne wśród dojrzewających dziewcząt i kobiet z ASC problemy emocjonalne mogą prowadzić do pojawienia się zaburzeń lękowych i depresji czy anoreksji.
Naukowcy zauważyli, że znaczna część dziewcząt, u których stwierdzono anoreksję, ma oznaki autyzmu, np. nadmierne skupianie się na szczegółach. Pozwala to przypuszczać, że spora grupa anorektyczek może zmagać się z niezdiagnozowanym autyzmem. Niektórzy naukowcy twierdzą nawet, że aż 23% kobiet z anoreksją ma też autyzm.
Zmiany w odkrywaniu swojej tożsamości – dojrzewanie to czas kształtowania się osobowości i odkrywania tożsamości, m.in. płciowej oraz orientacji seksualnej. To jest proces, który może trwać dłużej niż u rówieśników. Temat seksualności to kwestia, która może się okazać trudna, ponieważ dziewczyny w spektrum mają często kłopot w rozpoznawaniu intencji, odczytywaniu informacji niewerbalnych (co może prowadzić nawet do nadużyć seksualnych). Bywa, że mają trudność z rozpoznawaniem granic, zarówno swoich, jak i innych osób. Dziewczyny w spektrum autyzmu są więc szczególnie narażone na nadużycia emocjonalne w relacjach oraz przemoc seksualną. Nastoletnim osobom w spektrum często trudno jest zrozumieć brak wzajemności, a okazywanie przez nie zainteresowania seksualnego może naruszać granice i przybierać przemocowe formy, np. stalkingu.
Dziewczyny z ASD mogą mieć także trudności w kwestiach takich jak samoocena, obraz ciała i radzenie sobie z oczekiwaniami dotyczącymi kobiecości. Te kwestie mogą być szczególnie skomplikowane w kontekście społecznych i kulturowych norm.
Wsparcie w okresie dojrzewania dla dziewcząt z ASD powinno być wszechstronne i uwzględniać zarówno edukację dotyczącą zmian fizycznych, jak i wsparcie emocjonalne oraz rozwijanie umiejętności społecznych. Ważne jest, aby otoczenie takich dziewcząt – rodzice, opiekunowie, nauczyciele i terapeuci ÷ było świadome tych wyzwań i gotowe na zapewnienie niezbędnego wsparcia, które może obejmować terapię behawioralną, wsparcie emocjonalne oraz edukację seksualną dostosowaną do indywidualnych potrzeb i poziomu zrozumienia.
Ostatecznie, dojrzewanie u dziewcząt ze spektrum autyzmu to czas pełen wyzwań, ale również możliwości. Dostarczenie im odpowiedniego wsparcia może znacząco przyczynić się do ich rozwoju i samodzielności w dorosłym życiu.
Nieoczywiste objawy autyzmu u dziewczynek
Nieoczywiste objawy autyzmu u dziewczynek często sprawiają, że zaburzenie to jest trudniejsze do zdiagnozowania w porównaniu z ich rówieśnikami płci męskiej. Oto kilka przykładów tych subtelniejszych objawów.
Maskowanie społeczne – dziewczynki z autyzmem często są lepsze w maskowaniu swoich trudności społecznych przez naśladowanie zachowań innych. Mogą obserwować i naśladować rówieśników lub postacie z mediów, ucząc się, jak należy się zachowywać w różnych sytuacjach społecznych. To sprawia, że ich trudności mogą być mniej widoczne dla osób z zewnątrz.
Subtelne problemy z komunikacją – mogą one obejmować trudności w rozumieniu podtekstów, ironii czy sarkazmu. Dziewczynki z autyzmem mogą mieć również problem z utrzymaniem odpowiedniego tempa rozmowy lub z dostrzeganiem znaczenia mowy ciała i innych sygnałów niewerbalnych.
Zainteresowania społecznie akceptowalne – dziewczynki z autyzmem mogą mieć obsesyjne zainteresowania, ale często są one bardziej społecznie akceptowalne niż typowe „męskie” obsesje, takie jak pociągi czy statystyki sportowe. Ich pasje mogą skupiać się na literaturze, sztuce, zwierzętach czy celebrytach.
Silna empatia i emocjonalność – wbrew stereotypom, niektóre dziewczynki z autyzmem mogą wykazywać głęboką empatię i silne reakcje emocjonalne, często bardziej intensywne niż u ich rówieśników niebędących na spektrum. Mogą być bardzo wrażliwe na emocje innych, ale mieć trudności z właściwym zrozumieniem i reagowaniem na te emocje.
Perfekcjonizm i lęk przed błędami – niektóre dziewczynki z autyzmem mogą wykazywać silny perfekcjonizm i obawiać się popełniania błędów, co może prowadzić do unikania sytuacji, w których czują się niepewnie.
Zmienne zdolności społeczne – mogą wykazywać zmienną umiejętność adaptacji w różnych kontekstach społecznych. Na przykład, mogą dobrze funkcjonować w małych, dobrze znanych grupach, ale mieć trudności w większych, mniej ustrukturalizowanych środowiskach społecznych.
Wewnętrzne doświadczanie świata – dziewczynki z autyzmem mogą posiadać bogate wewnętrzne życie umysłowe, co czasami jest trudne do zaobserwowania dla osób z zewnątrz. Mogą mieć skomplikowane wewnętrzne monologi, wyimaginowane światy lub szczegółowe scenariusze, które odgrywają w swoich głowach.
Rozpoznanie tych nieoczywistych objawów wymaga uważnej obserwacji i zrozumienia specyfiki autyzmu u dziewcząt.
—
Zastanawiasz się czy Ty lub ktoś w Twojej rodzinie może mieć trudności związane z nieropoznanym prawidłowo spektrum autyzmu? A może zastanawiasz się skąd wynikają trudności twojego dziecka?
Zadbaj o diagnozę i profesjonalna terapie w tym obszarze w Senso Senso.
—
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla Państwa źródłem cennych informacji na temat diagnozy ASD u dziewczynek.
Diagnozowanie i leczenie tego zaburzenia wymaga kompleksowego podejścia i współpracy wielu specjalistów.
W Senso Senso świadczymy kompleksowe wsparcie w zakresie diagnozowania i leczenia trudności wynikających ze spektrum autyzmu.
Jeśli mają Państwo pytania lub potrzebują wsparcia, poradnia Senso Senso jest zawsze do Państwa dyspozycji.
utworzone przez Malwina | sty 25, 2024 | psychologia
Wczesna interwencja logopedyczna czyli noworodek u neurologopedy
Istnieje wiele czynników, których działanie ma niepożądany wpływ na rozwój mowy i późniejsze funkcjonowanie dziecka. Im wcześniejsze rozpoznanie nieprawidłowości, tym szybsza i bardziej skuteczna może okazać się pomoc neurologopedyczna. Szczególną opieką logopedyczną obejmuje się dzieci, które:
- wykazują nieprawidłowości w wywiadzie prenatalnym, okołoporodowym i we wczesnym dzieciństwie,
- są z ciąży zagrożonej, lub są urodzone w zamartwicy, 4
- miały niską punktację w skali Apgar (mniejszą niż 8 punktów),
- są wcześniakami z niską masą urodzeniową,
- których matki podczas ciąży stosowały używki (alkohol, narkotyki, nikotyna),
- których matki leczyły się na nadciśnienie, niedokrwistość, leczyły się i były pod opieką endokrynologa lub kardiologa.
Noworodki, o których mowa powyżej, w pierwszych dniach życia są poddawane (lub powinny być) kilku ocenom. Należą do nich:
- ocena audiometryczna słuchu (od kilku lat w Polsce jest to obowiązkowe i standardowe badanie przeprowadzane u KAŻDEGO noworodka),
- ocena budowy narządów artykulacyjnych,
- ocena odruchów istotnych dla rozwoju mowy, tj. odruch ssania, zamykanie i otwieranie ust, wypychanie języka, połykanie, odwracanie głowy.
Dla kogo jest przeznaczona wczesna interwencja logopedyczna
Wczesna interwencja logopedyczna może być konieczna dla niemowląt z różnymi stanami zdrowia, które mogą wpływać na rozwój mowy i języka. Oto niektóre choroby i stany, które mogą wymagać takiej interwencji:
• zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) ÷ niemowlęta z ASD często wykazują opóźnienia w rozwoju mowy i komunikacji,
• zaburzenia słuchu ÷ wrodzona głuchota lub niedosłuch mogą poważnie wpływać na zdolność dziecka do nauki mowy i języka,
• mózgowe porażenie dziecięce ÷ stan ten może wpływać na kontrolę mięśniową, w tym mięśnie używane do mówienia,
• Zespół Downa ÷ dzieci z Zespołem Downa często doświadczają opóźnień w rozwoju mowy i języka,
• wrodzone wady anatomiczne ÷ na przykład rozszczep podniebienia lub wargi, które mogą wpływać na zdolność do efektywnej mowy,
• zaburzenia genetyczne ÷ inne stany genetyczne, które mogą wpływać na rozwój neurologiczny i mowy,
• problemy z karmieniem i połykaniem ÷ trudności z połykaniem (dysfagia) mogą wymagać interwencji logopedycznej, ponieważ te same mięśnie są używane do jedzenia i mówienia,
• zaburzenia neurologiczne ÷ różne stany neurologiczne mogą wpływać na rozwój mowy i języka,
• opóźnienia rozwojowe – ogólne opóźnienia w rozwoju mogą obejmować opóźnienia w mowie i języku.
W jakim celu stosuje się wczesną interwencje logopedyczną i neurologopedyczną
Wczesna interwencja logopedyczna i neurologopedyczna u dzieci do 1. roku życia ma na celu wspieranie i rozwijanie fundamentalnych umiejętności komunikacyjnych oraz mowy w kluczowym okresie rozwoju dziecka. W tym wczesnym etapie życia mózg dziecka jest niezwykle plastyczny, co oznacza, że jest szczególnie podatny na naukę i rozwój. Interwencja na tym etapie wykorzystuje tę plastyczność, aby skutecznie wspierać i stymulować rozwój językowy i mowy.
Podejście to jest istotne nie tylko dla dzieci rozwijających się typowo, ale ma kluczowe znaczenie dla dzieci z ryzykiem opóźnienia rozwojowego lub z już zdiagnozowanymi zaburzeniami. Dzieci, które mogą mieć problemy neurologiczne, genetyczne, zaburzenia ze spektrum autyzmu, trudności z połykaniem lub inne wyzwania, mogą szczególnie skorzystać na wczesnych działaniach logopedycznych i neurologopedycznych.
Cel takiej interwencji nie ogranicza się wyłącznie do bezpośredniej pracy nad mową. Obejmuje również wsparcie rozwoju komunikacji niewerbalnej, umiejętności połykania i karmienia, a także ogólne wspieranie zdolności komunikacyjnych. Ponadto, wczesna interwencja często obejmuje edukację i wsparcie dla rodziców i opiekunów, dając im narzędzia i strategie do stosowania w codziennym życiu, co może znacząco przyczynić się do rozwoju dziecka.
Jak widać, głównym celem wczesnej interwencji logopedycznej i neurologopedycznej u dzieci do pierwszego roku życia jest zapewnienie wsparcia w krytycznym okresie rozwoju mózgu, by maksymalizować ich potencjał komunikacyjny i językowy, a także zapewnić solidne podstawy dla ich przyszłego rozwoju.
Co wskazuje na konieczność wczesnej interwencji
Konieczność wczesnej interwencji logopedycznej jest zwykle sygnalizowana przez zestaw obserwacji i zachowań, które mogą wzbudzać obawy co do rozwoju mowy, języka i komunikacji u dziecka. Oznaki te mogą obejmować opóźnienia w osiąganiu typowych kamieni milowych rozwoju mowy, takich jak brablowanie, formowanie pierwszych słów, czy budowanie prostych zdań. Problemy mogą również manifestować się poprzez trudności w zrozumieniu i wyrażaniu języka, brak odpowiedzi na dźwięki lub mowę, co może sugerować problemy ze słuchem.
Innymi sygnałami mogą być trudności z karmieniem i połykaniem, co jest ważne, ponieważ te same umiejętności są używane do mówienia. Nietypowe wzorce mowy, takie jak nietypowe dźwięki, niewyraźna mowa lub powtarzanie określonych dźwięków, również mogą wskazywać na potrzebę oceny. Brak gestów komunikacyjnych, takich jak wskazywanie czy machanie, jest kolejnym ważnym sygnałem.
Dodatkowo, dzieci z historią medyczną obejmującą wrodzone wady, zaburzenia genetyczne, wcześniactwo, czy problemy neurologiczne mogą być bardziej narażone na trudności w rozwoju mowy i języka. W przypadku dzieci z wczesnymi symptomami zaburzeń ze spektrum autyzmu, takich jak ograniczone interakcje społeczne, nietypowe zachowania lub ograniczone zainteresowania, wczesna interwencja może być szczególnie ważna.
Wszystkie te obserwacje wskazują na potrzebę konsultacji z pediatrą lub specjalistą w dziedzinie logopedii, ponieważ wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco poprawić efektywność terapii i długoterminowy rozwój dziecka.
Co poprawia wczesne rozpoznanie?
Wczesne rozpoznanie trudności rozwojowych lub medycznych u dzieci znacząco wpływa na ich dalszy rozwój i jakość życia. Przede wszystkim pozwala na wcześniejsze i bardziej skuteczne zastosowanie odpowiednich interwencji terapeutycznych. Kiedy problemy są identyfikowane we wczesnych etapach życia, istnieje większa szansa, że zastosowane metody terapeutyczne będą miały długotrwałe pozytywne efekty, ponieważ mózg dziecka jest w tym czasie najbardziej plastyczny i podatny na zmiany.
Równocześnie, wczesna diagnoza może zapobiegać pogorszeniu się stanu dziecka lub pojawieniu się dodatkowych komplikacji. Dzięki temu dzieci mają lepsze perspektywy edukacyjne, ponieważ mogą otrzymać specjalistyczne wsparcie dopasowane do ich indywidualnych potrzeb. To z kolei przekłada się na ich ogólny rozwój społeczny i emocjonalny, umożliwiając im pełniejsze i bardziej satysfakcjonujące uczestnictwo w życiu społecznym.
Dla rodziców i opiekunów wczesna diagnoza oznacza dostęp do informacji i zasobów, które pomagają im lepiej zrozumieć i wspierać swoje dzieci. Wiedza o specyficznych potrzebach ich dziecka pozwala im także lepiej dostosować swoje metody wychowawcze i edukacyjne. Ponadto, wczesne rozpoznanie często prowadzi do lepszego zrozumienia i akceptacji trudności dziecka w szerszym społeczeństwie, co jest kluczowe dla budowania empatii i integracji społecznej.
Postępowanie przed wdrożeniem terapii
Przed wdrożeniem stosownej terapii należy przeprowadzić dokładną diagnozę stanu pacjenta. Logopeda w procesie diagnostycznym ocenia wszystkie odruchowe reakcje pojawiające się w obszarze ustno-twarzowym (np. występowanie odruchu ssania). Bardzo ważne jest określenie w jaki sposób przebiega połykanie. Równie istotne jest określenie stanu układu artykulacyjnego oraz oddechowego (w zakresie ich budowy i funkcjonowania). Sprawdza się także, czy występują jakiekolwiek zaburzenia związane z rozwojem mowy czynnej i biernej – w odniesieniu do najmłodszych bada się stopień reakcji noworodka i niemowlęcia na wszelką stymulację zmysłową.
W przebiegu diagnozowania istotne jest wykonanie wszelkich badań specjalistycznych (np. neurologicznych czy laryngologicznych), ponieważ wyniki tych badań wiele wnoszą do planowania terapii logopedycznej wobec konkretnego dziecka. Badania specjalistyczne pozwalają stwierdzić, m.in. w jaki sposób rozwija się układ nerwowy dziecka oraz jakie są rokowania co do dalszego stanu zdrowia pacjenta. Niebagatelne znaczenie ma także wywiad z rodzicami dziecka. Wszelkie informacje o przebiegu ciąży i porodu są niezwykle ważne. Współpraca z najbliższymi dziecka jest nieodłącznym elementem efektywnej diagnozy, a następnie terapii logopedycznej.
W procesie diagnostycznym logopeda musi ocenić także napięcie mięśniowe dziecka oraz rozwój jego motoryki. W tym zakresie zwraca się szczególnie uwagę na: napięcie mięśniowe warg i języka (nadmiernie obniżone lub podwyższone), pozycję spoczynkową języka, pracę warg oraz wszelkie reakcje odruchowe. Bardzo ważne jest także określenie poziomu rozwoju zmysłowego (występowanie wszelkich nadwrażliwości lub podwrażliwości sensorycznych). Dzieci objęte wczesną interwencją logopedyczną charakteryzują się zwykle niedojrzałością układu nerwowego, dlatego tak istotne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnozy.
Trudności, nad którymi pracuje neurologopeda u niemowląt.
Neurologopeda pracujący z niemowlętami skupia się na rozwiązywaniu szeregu specyficznych trudności, które często są związane z zaburzeniami neurologicznymi lub wadami rozwojowymi. Oto niektóre z głównych obszarów pracy:
- opóźnienia w rozwoju mowy i języka, czyli praca nad stymulacją wczesnych umiejętności komunikacyjnych, reagowanie na dźwięki, a także wczesne etapy rozwoju języka,
- trudności z karmieniem i połykaniem, czyli wspieranie niemowląt, które mają problemy z ssaniem, żuciem, połykaniem, co może być powiązane z problemami w kontroli mięśniowej,
- problemy z kontrolą mięśni orofacjalnych, czyli praca nad poprawą kontroli nad mięśniami twarzy, które są niezbędne do mówienia, jedzenia i mimiki,
- wczesne symptomy zaburzeń neurologicznych, czyli identyfikacja i interwencja w przypadku niemowląt z zaburzeniami takimi jak mózgowe porażenie dziecięce, które mogą wpływać na rozwój mowy i komunikacji,
- zaburzenia słuchu, czyli ocenianie i wspieranie niemowląt z problemami ze słuchem, które mogą wpływać na rozwój mowy,
stymulacja rozwoju sensorycznego, a więc praca nad integracją sensoryczną, która jest istotna dla rozwoju komunikacji i mowy,
- problemy ze zintegrowaną pracą mózgu, czyli wspieranie niemowląt z trudnościami w koordynacji i integracji różnych obszarów mózgu.
- wsparcie dla rodziców i opiekunów, czyli: edukacja i wsparcie dla rodziców w zakresie technik stymulujących rozwój mowy i języka u niemowląt, a także radzenie sobie z trudnościami związanymi z opieką nad dzieckiem z zaburzeniami rozwojowymi.
Neurologopeda, pracując z niemowlętami, często współpracuje z innymi specjalistami, takimi jak pediatrzy, neurologowie, terapeuci zajęciowi i fizjoterapeuci, aby zapewnić kompleksową opiekę i wsparcie dla dziecka i jego rodziny. Wczesna interwencja w tych obszarach może znacząco przyczynić się do lepszych wyników w rozwoju dziecka.
Jakie są formy terapii neurologopedycznej u dzieci do 1. roku życia
Wczesna terapia logopedyczna i neurologopedyczna u dzieci do 1. roku życia koncentruje się przede wszystkim na stymulacji rozwoju mowy i języka w sposób dostosowany do bardzo młodego wieku. W tym okresie terapie są zazwyczaj mniej skoncentrowane na tradycyjnych ćwiczeniach mowy, a bardziej na ogólnym rozwoju komunikacji i interakcji. Możemy tu uwzględnić następujące aspekty:
- stymulacja mowy i języka – terapia na tym etapie może obejmować proste działania, które stymulują rozwój mowy, takie jak mówienie do dziecka, śpiewanie i czytanie; wprowadzanie różnorodnych dźwięków i tonów głosu jest ważne dla rozwoju słuchu i świadomości mowy,
- zabawy interaktywne – zajęcia, które promują interakcje wzrokowe, uśmiechanie się i inne formy niewerbalnej komunikacji; zabawy takie jak „a kuku” czy gaworzenie z dzieckiem mogą być pomocne;
- ćwiczenia motoryki orofacjalnej – delikatne ćwiczenia stymulujące mięśnie twarzy i ust, które są ważne dla późniejszego rozwoju mowy,
- wsparcie dla rozwoju sensorycznego – wczesna neurologopedia może obejmować działania wspierające integrację sensoryczną, co jest ważne w przypadku dzieci z zaburzeniami neurologicznymi,
- wczesna komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) – dla dzieci, które ze względów medycznych lub rozwojowych mogą mieć trudności z mową werbalną, wprowadzenie prostych form AAC może być rozważane,
- wsparcie dla rodziców i opiekunów – edukacja rodziców, jak mogą wspierać rozwój mowy i języka dziecka, jest kluczowym elementem wczesnej terapii; udzielanie wskazówek, jak angażować dziecko w komunikację, jest istotne,
- monitorowanie rozwoju – regularne oceny przez specjalistów, aby śledzić postępy i odpowiednio dostosowywać interwencje.
—
Zastanawiasz się czy Twoje maleństwo może miec trudnosci neurologopedyczne i wymaga wczesnej interwencji logopedycznej?
Zadbaj o diagnozę i profesjonalna terapie w tym obszarze w Senso Senso.
—
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla Państwa źródłem cennych informacji na temat Wczesnej Interwencji Logopedycznej a także opieki neurologopedycznej.
W Senso Senso świadczymy kompleksowe wsparcie w zakresie diagnozowania i leczenia logopedycznego oraz neurologopedycznego.
Jeśli mają Państwo pytania lub potrzebują wsparcia, poradnia Senso Senso jest zawsze do Państwa dyspozycji.
utworzone przez Malwina | sty 21, 2024 | integracja sensoryczna
Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek jak umiejętność słuchania, nie wyłącznie słyszenia wpływa na całościowy rozwój człowieka?
Ucho nie służy wyłącznie do słuchania. Stymuluje również mózg i determinuje równowagę. Dobry słuch odgrywa pierwszoplanową rolę w rozwoju osobowości człowieka. Problem pojawia się, gdy mamy do czynienia z Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego (auditory processing disorder – APD, lub central auditory processing disorder – CAPD). To zespół objawów wynikających z zaburzenia pracy zmysłu słuchu spowodowanych nieprawidłowościami na poziomie centralnego układu nerwowego. Inaczej mówiąc: dziecko słyszy (podstawowe badania słuchu nie wykazują problemów), lecz nie słucha; zachowuje się i funkcjonuje jak dzieci z niedosłuchem.
Zaburzenia te zazwyczaj mylone są z wadą słuchu fizycznego, czyli z ubytkiem słuchu. Jednak u dzieci z APD zarówno słuch odbiorczy, jak i przewodzeniowy, są prawidłowe. Dysfunkcja ta ma miejsce w centralnej, nerwowej części układu słuchowego i objawia się niewłaściwym przetwarzaniem bodźców słuchowych, a nie zaburzonym słyszeniem samym w sobie. Mózg osoby z zaburzeniami przetwarzania słuchowego nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, w tym również dźwięków mowy.
Jeśli chodzi o przyczyny pojawienia się tych zaburzeń, to często nie są one znane, ale do czynników ryzyka, które mogą mieć wpływ na wystąpienie APD, należą:
- predyspozycje genetyczne,
- wcześniactwo,
- niedotlenienie w czasie porodu,
- urazy głowy,
- zatrucie ołowiem,
- częste i przewlekłe infekcje, zapalenia ucha środkowego,
- powiązanie z innymi zaburzeniami, jak dysleksja, ADHD czy zaburzenia rozwoju mowy.
Czynnikiem ryzyka może być również zbyt długi czas spędzany przed telewizorem i komputerem.
W jaki sposób objawia się ADP
Ucho jest bardzo ważnym kanałem przekazu informacji i bodźców ze środowiska zewnętrznego. Brak odpowiedniego pobudzania, doładowania kory mózgowej powoduje, że nasze samopoczucie jest gorsze, łatwiej ulegamy obniżeniu nastroju, trudniej radzimy sobie ze stresem. Zaburzenia przetwarzania słuchowego objawiają się także poprzez różnorodne trudności w codziennym funkcjonowaniu i mogą być oczywiście odmienne u różnych osób, a ich nasilenie również może się różnić. Osoby z zaburzeniami przetwarzania słuchowego:
- mają trudności w zrozumieniu rozmów w grupie lub w miejscach głośnych (jak restauracje, sklepy czy korytarz szkolny), mogą z tego powodu pomijać lub źle interpretować słowa lub fragmenty wypowiedzi,
- często proszą innych o powtórzenie informacji lub zadają pytanie „Co powiedziałeś?”, co wynika z wolniejszego tempa przetwarzania słuchowego; potrzebują więcej czasu na zrozumienie przekazywanych im informacji,
- mają trudności w śledzeniu rozmowy w filmach, programach telewizyjnych lub podcastach,
- mają trudności z rozróżnianiem podobnie brzmiących dźwięków, na przykład „b” i „p”, „s” i „sz”, co może prowadzić do błędów w czytaniu i pisaniu,
- mają kłopot z zapamiętywaniem słów i informacji słownych (np. instrukcji lub numerów telefonów); mogą zapominać słów lub wyrażeń, które właśnie usłyszeli,
- mają problem z rozumieniem długich i złożonych zdań, zwłaszcza gdy zawierają wiele informacji,
- mają trudności w zrozumieniu tonu głosu lub emocji w mowie innych osób,
- frustrują się w związku z trudnościami w komunikowaniu się, co może prowadzić do unikania sytuacji społecznych,
- dzieci z tymi zaburzeniami mogą mieć problemy z nauką czytania, pisania i rozwijaniem umiejętności językowych na poziomie rówieśników.
Jak ADP może wpływać na różne obszary życia
Zaburzenia przetwarzania słuchowego, które wpływają na zdolność rozumienia i przetwarzania dźwięków oraz mowy, mają szeroki zakres konsekwencji w różnych obszarach życia codziennego człowieka. Oto niektóre z nich.
W obszarze komunikacji osoba z zaburzeniami przetwarzania słuchowego może mieć kłopot ze zrozumieniem mowy, zwłaszcza w hałaśliwych lub zatłoczonych miejscach, co utrudni jej odbieranie istotnych informacji podczas rozmów. Może to doprowadzić do niedopowiedzeń i frustracji zarówno u niej samej, jak i u rozmówcy.
To w prosty sposób prowadzi do kolejnego obszaru, którym jest sfera społeczna. Jeśli z powodu trudności w komunikacji osoba z zaburzeniami przetwarzania słuchowego będzie unikać sytuacji towarzyskich, unikać nawiązywania i utrzymywania relacji, to może znaleźć się w izolacji społecznej. Taka sytuacja utrudni jej zdobywanie nowych doświadczeń.
W obszarze samopoczucia emocjonalnego zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą prowadzić do frustracji, poczucia niższej samooceny i obniżonej pewności siebie, zwłaszcza gdy osoba często nie jest w stanie zrozumieć lub jest źle zrozumiana przez innych. Długotrwałe nierozpoznane zaburzenia mogą prowadzić do stanów lękowych czy depresji.
W sferze pracy osoby dorosłe z ADP mogą napotykać trudności w wykonywaniu zawodowych obowiązków, np. w zrozumieniu poleceń, komunikacji z kolegami czy zrozumieniu specjalistycznej terminologii. To może wpływać na efektywność zawodową i relacje.
W obszarze edukacji, który dotyczy przede wszystkim dzieci, zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą prowadzić do trudności w nauce czytania, pisania i ogólnie w nauce języka. Dzieci mogą wymagać dodatkowego wsparcia edukacyjnego, a brak diagnozy i terapii może prowadzić do opóźnień w nauce.
W życiu codziennym zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą wpływać negatywnie na codzienne sytuacje, takie jak zakupy, korzystanie z transportu publicznego, kontakt z lekarzem czy obsługa urządzeń elektronicznych.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci z adhd i w spektrum autyzmu
U dzieci z ADHD i zaburzeniami przetwarzania słuchowego mogą wystąpić:
- trudności w skupieniu uwagi na mowie lub innych dźwiękach, co może prowadzić do pomijania ważnych informacji podczas rozmów czy na lekcjach,
- hiperaktywność i impulsywność, gdyż są one bardziej skłonne do przerywania rozmów lub zachowywania się impulsywnie podczas komunikacji słownej,
- trudności w zrozumieniu poleceń lub instrukcji, zwłaszcza gdy są wydawane szybko lub w chaotycznych sytuacjach,
- zmęczenie i frustracja, ponieważ próba skoncentrowania się na słuchaniu i zrozumieniu mowy może być dla nich szczególnie męcząca.
U dzieci ze spektrum autyzmu i zaburzeniami przetwarzania słuchowego mogą wystąpić:
- trudności w rozumieniu mowy werbalnej, co może utrudniać jej zrozumienie i interpretowanie, zwłaszcza w kontekstach społecznych,
- nadwrażliwość na hałas czy pewne dźwięki, co może prowadzić do przesadnych reakcji na nie,
- trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego, co może wpływać na zdolność do interpretacji mowy werbalnej,
- powtarzalne zachowania związane z dźwiękami lub mową, takie jak echolalia,
- trudności w rozumieniu mowy niewerbalnej, tj. ton głosu, gesty, mimika twarzy i inne elementy komunikacji niewerbalnej.
W obu przypadkach, zarówno przy ADHD, jak i w spektrum autyzmu, diagnoza i leczenie zaburzeń przetwarzania słuchowego wymagają współpracy z zespołem specjalistów, takich jak logopedzi, psycholodzy i terapeuci zajęciowi. Właściwa terapia i wsparcie mogą pomóc tym dzieciom rozwijać umiejętności komunikacyjne i radzić sobie z trudnościami związanymi z przetwarzaniem słuchowym.
Metody terapeutyczne
Zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą wymagać różnych form terapii i interwencji, które pomagają poprawić percepcję słuchową i funkcje słuchu, a co za tym idzie – potencjał intelektualny. Neuroflow, Metoda Johansena oraz Metoda Tomatisa to trzy różne metody terapeutyczne stosowane w obszarze poprawy funkcji sensorycznych i komunikacyjnych. Oto krótki przegląd tych metod.
Neuroflow – Aktywny Trening Słuchowy
To nowatorska metoda treningowa przeznaczona przede wszystkim dla dzieci, u których pojawiają się problemy z poprawnym przetwarzaniem słuchowym, oraz dla dzieci z nadpobudliwością psychoruchową (np. z ADHD), oparta na ćwiczeniach wyższych funkcji słuchowych. Ten pierwszy w Polsce interaktywny trening aktywnego słuchania można przeprowadzić w dogodnych dla siebie warunkach – w gabinecie terapeuty, w domu, czy też gdziekolwiek indziej, jeśli tylko możliwy jest dostęp do komputera. Jego twórcą jest Dr Andrzej Senderski – naukowiec, lekarz otolaryngolog, specjalista audiolog i foniatra. Terapia może obejmować także ćwiczenia ruchowe, sensoryczne oraz technologie biofeedbacku i neurofeedbacku.
W celu zdiagnozowania centralnych zaburzeń słuchu przeprowadza się badanie u dzieci w wieku 4-5 lat. Jest to najlepszy moment na postawienie diagnozy i rozpoczęcie procesu terapeutycznego.
Neuroflow to nie tylko praca nad słuchem i odbieraniem dźwięków. To w dużej mierze ćwiczenia utrwalające schemat ciała, koordynację słuchowo-wzrokowo-ruchową, ćwiczenia orientacji w przestrzeni, ćwiczenia równowagi. Trening słuchowy przeprowadzany jest na platformie internetowej. Poddanie się terapii daje szansę na wydłużenie pamięci słuchowej, lepszą uwagę dźwiękową, naukę pisania i czytania, odróżnianie dźwięków mowy, lepszą podzielność uwagi, aktywny rozwój mowy i prawidłową artykulację.
Moduł treningu jest indywidualnie dopasowywany do dziecka i jego potrzeb. Sesje treningowe odbywają się średnio trzy razy w tygodniu, a każda z nich trwa ok. 20-25 min. Ważna jest praca rodziców z dzieckiem nie tylko podczas sesji, ale również poza nimi, gdyż wykonywanie dodatkowych ćwiczeń zdecydowanie pomaga w osiągnięciu najlepszych efektów. Każdy pełny trening trwa łącznie 8 miesięcy i jest podzielony na 3 etapy.
Podstawą do rozpoczęcia terapii jest wykonanie aktualnego badania słuchu wraz z oceną funkcji analizy czasowej i częstotliwościowej.
Warto podkreślić, że Neuroflow jest aktywną formą treningu. Zawiera ćwiczenia rozumienia mowy w obecności różnych bodźców zagłuszających ÷ od przyjemnych, jak śpiew ptaków, czy szum morza, poprzez neutralne rozmowy wielu osób, aż do denerwujących, jak dźwięk elektrycznej szczoteczki do zębów. Wymaga od dziecka skupienia uwagi, aby jak najlepiej odpowiadało na stawiane przed nim zadania. Stopień trudności zadań jest dostosowywany do możliwości dziecka i zmienia się w sposób adaptacyjny, co oznacza, że gdy dziecko odpowiada prawidłowo, system utrudnia mu zadanie, a gdy odpowiada nieprawidłowo – ułatwia.
Efekty, które pozwala osiągnąć Neuroflow:
- różnicowanie dźwięków ze szczególnym naciskiem na mowę,
- usprawnienie procesów nauki (przede wszystkim zapamiętywania) oraz pisania,
- wydajniejsza nauka języków obcych,
- utrzymywanie przez dłuższy czas uwagi na głosie osoby mówiącej (np. nauczyciela) pomimo obecności szumów w tle akustycznym,
- podzielność uwagi w sytuacjach, kiedy mówi kilka osób jednocześnie,
- szybszy i lepszy rozwój mowy oraz artykulacji innych dźwięków.
Metoda Johansena – Indywidualna Symulacja Słuchu
Metoda Johansena, znana także jako Johansen Sound Therapy, to terapia oparta na dźwiękach i muzyce, która ma na celu poprawę słuchu i percepcji słuchowej.
Terapia polega na słuchaniu muzyki i dźwięków specjalnie nagranych na syntetyzatorze, odpowiednio dobranych do indywidualnych potrzeb osoby objętej terapią w celu stymulacji i treningu aparatu słuchowego. Nie jest w tej formie terapii wymagany specjalistyczny sprzęt – wystarczą „domowe” zewnętrzne słuchawki przewodowe i odtwarzacz płyt CD. Z powodzeniem można ją stosować już u niemowląt (w wersji zmodyfikowanej) i dzieci, które ukończyły 3. rok życia.
Dużą zaletą metody Johansena jest możliwość odbywanie terapii w zaciszu domowym. Po przeprowadzonych badaniach każdy pacjent otrzymuje indywidualny program terapeutyczny nagrany na płytach CD, którego słucha codziennie przez zaledwie około 10 minut, z użyciem słuchawek. Terapia tą metodą trwa dosyć długo, bo ok. 6-10 miesięcy, a postępy i stan pacjenta sprawdzany jest co 4-8 tygodni.
Trening słuchowy Johansena polecany jest pacjentom z różnorodnymi zaburzeniami, m.in. z autyzmem, ADHD, dysleksją, nadwrażliwością dźwiękową, opóźnionym rozwojem mowy (ORM), zaburzeniami percepcji słuchowej, mózgowym porażeniem dziecięcym, zaburzeniami uwagi i koncentracji.
Metoda Tomatisa, zwana metodą Elektronicznego Ucha
Metoda oparta jest na dźwiękach i muzyce, a opracował ją francuski profesor medycyny, otolaryngolog i terapeuta Alfred Tomatis. Prowadził on badania z zakresu otolaryngologii, foniatrii i neurologii nad związkiem pomiędzy słuchem, głosem, mową i językiem oraz ich wpływem na jakość życia człowieka. Odkrył, że ucho jest bardzo ważnym kanałem przekazu informacji i bodźców ze środowiska zewnętrznego, a dźwięk pełni nie tylko funkcję informacyjną, lecz również stanowi bardzo istotną stymulację dla kory mózgowej. Wg Tomatisa nasze słyszenie ma wpływ na nasz odbiór świata, na rozwój mowy, uczenie się, jakość interakcji społecznych i na funkcjonowanie naszego organizmu.
Wprowadził także rozróżnienie między dwoma procesami: słyszeniem a słuchaniem. Uważał, że słyszenie jest procesem biernym, zależącym od stanu narządu słuchu, natomiast słuchanie czyli uwaga słuchowa jest procesem aktywnym, polegającym na świadomym odbieraniu bodźców dźwiękowych, wydobywaniu z otoczenia istotnych dźwięków i czerpaniu w ten sposób informacji o otaczającym świecie.
Zakładając, że dźwięk spełnia nie tylko funkcję informacyjną, lecz również stymulującą dla kory mózgowej, stworzył metodę kształcenia uwagi słuchowej, zwaną także treningiem słuchowym lub metodą stymulacji audio-psycho-lingwistycznej (SAPL). Celem tej metody jest polepszenie funkcji słuchowych, dzięki czemu poprawia się koncentracja, jakość uczenia się, rozwijają się zdolności komunikacyjnych i językowe (czytanie, pisanie, mówienie), zwiększa się kreatywność oraz poprawia jakość zachowań społecznych. Metoda ta wykorzystywana jest w efektywny sposób w przypadku dzieci z problemami szkolnymi, z autyzmem, dysleksją czy problemami w komunikowaniu się.
Metoda Tomatisa wykorzystuje technikę manipulacji dźwiękami. Metoda polega na słuchaniu profesjonalnie przygotowanych programów, które zawierają różnorodne dźwięki i muzykę, za pomocą specjalnego urządzenia w formie słuchawek nazwanego Elektronicznym Uchem, które jest idealnym modelem ucha ludzkiego. Zmusza ono ludzkie ucho do efektywnego, aktywnego słuchania, w czym pomaga zastosowanie zaskakujących zmian barwy, częstotliwości, głośności i rytmu słuchanej muzyki. Zmiany te zachodzą nagle i w nieprzewidywalnym tempie. Te specjalne słuchawki podają dźwięk drogą powietrzną oraz kostną, co powoduje intensywną stymulację kory mózgowej oraz eliminację nadwrażliwości słuchowych, przyczyniając się do poprawy procesów uczenia się i eliminowania stresu.
Według audiologów szkolnych bardzo wiele dzieci dobrze słyszących ma problemy z uwagą i koncentracją ÷ kłopoty te wynikają z zaburzeń uwagi słuchowej. Trudności ze słuchaniem powodują u tych dzieci dysfunkcje koncentracji, kłopoty z czytaniem. Trening słuchowy metodą Tomatisa okazał się bardzo skuteczny w terapii dzieci z problemami szkolnymi typu:
- zaburzenia procesów uwagi,
- nieprawidłowości w zakresie posługiwania się mową,
- dysleksja.
Zastosowanie tej metody przyniosło również zadowalające efekty w przypadku dzieci autystycznych, a także dzieci z problemami koordynacji ruchowej.
Bardzo często terapię Tomatisa wykorzystuje się także w celu poprawy samopoczucia, relaksu i odprężenia.
Terapia Tomatisa jest intensywna, przebiega w specjalistycznym gabinecie, a nadzór nad procesem spoczywa w rękach specjalisty. Jej prowadzenie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu, czyli Elektronicznego Ucha.
Każdy trening słuchowy prowadzony jest etapami. Etap I – 30 godzin ćwiczeń rozłożonych na 15 dni, po dwie godziny dziennie. Etap II – 16 godzin ćwiczeń rozłożonych na 8 dni, po dwie godziny dziennie. Pomiędzy nimi konieczna jest przerwa, aby mózg miał czas na przetwarzanie i reakcję na dźwięki oraz integrację pozytywnych zmian w obszarze uwagi słuchowej. Przebieg terapii jest monitorowany i dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczowe jest regularne uczestnictwo w sesjach terapeutycznych i zaangażowanie pacjenta w ten proces.
Podczas trwania sesji można rozmawiać, grać w gry planszowe i logiczne, bawić się lub odpoczywać, a nawet spać.
Przed przystąpieniem do treningu słuchowego przeprowadza się szczegółową diagnostykę możliwych zakłóceń uwagi słuchowej podczas konsultacji audiopsychofonologicznej, wykonując test uwagi i lateralizacji słuchowej.
Efekty treningu słuchowego Tomatisa, który wpływa w naturalny i nieinwazyjny sposób na cały układ słuchowy i mózg, są zauważalne zarówno przez rodziców, jak i terapeutów. Jest to szczególnie widoczne u dzieci, u których następuje znaczna poprawa ich dotychczasowego funkcjonowania w zakresie różnych sfer:
- wyraźnie lepsza jest uwaga słuchowa, a tym samym umiejętności związane z czytaniem, przetwarzaniem wzrokowym, skupieniem uwagi,
- poprawie ulegają zdolności komunikacyjne, jakość wypowiedzi, zrozumienie czytanych tekstów czy pamięć,
- zaobserwowano także obniżenie poziomu frustracji dzieci, wyciszenie, wzrost poczucia bezpieczeństwa, pozbycie się lęków i niepokojów, depresji,
- zwiększa się odporność na stres,
- korzystne zmiany obserwuje się także w zakresie wzrostu współczynnika IQ,
- zwiększa się pewność w siebie i wiara we własne możliwości, kreatywność i chęć współpracy,
- zwiększa się także skuteczność nauki języków obcych.
Etapy treningu słuchowego
Celem treningu słuchowego jest poprawa odbieranych bodźców słuchowych, zaktywizowanie uwagi i koncentracji słuchowej, a także lepsze funkcjonowanie układu nerwowego. To forma terapii lub ćwiczeń, które mają na celu poprawienie percepcji słuchowej i funkcji słuchu. Wygląd i charakter treningu słuchowego mogą różnić się w zależności od zastosowania konkretnej metody terapeutycznej, potrzeb pacjenta i celów terapeutycznych.
Pierwszym krokiem jest dokładna diagnoza problemu słuchowego lub sensorycznego, aby określić, jakie konkretne trudności lub dysfunkcje występują. To pozwala dostosować trening do indywidualnych potrzeb.
Na podstawie diagnozy i oceny terapeuta wspólnie z pacjentem lub rodzicami (w przypadku dzieci) określają cele terapeutyczne. Mogą to być cele związane z poprawą rozumienia mowy, koncentracją, percepcją dźwięków czy radzeniem sobie w trudnych warunkach słuchowych.
Po postawieniu diagnozy i wyznaczeniu celów następuje dobór metody terapeutycznej, takiej jak np. Metoda Tomatisa, Metoda Johansena, terapia słuchem i ruchem, terapia dźwiękiem czy terapia integracji sensorycznej.
Następnie pacjent uczestniczy w regularnych sesjach terapeutycznych, które są prowadzone przez wykwalifikowanego terapeutę. Sesje mogą odbywać się w gabinecie terapeuty lub być realizowane zdalnie za pomocą specjalistycznego oprogramowania.
Podczas sesji klient może wykonywać różne ćwiczenia i stymulacje sensoryczne, które są dostosowane do jego potrzeb. Mogą to być ćwiczenia słuchowe, ruchowe lub multisensoryczne, które mają na celu trenować umiejętności percepcji słuchowej i poprawić funkcje słuchu.
Terapeuta regularnie monitoruje postępy klienta i dostosowuje terapię w miarę potrzeb. Postępy są oceniane na podstawie osiągniętych celów terapeutycznych.
W niektórych przypadkach terapeuta może zalecić ćwiczenia do wykonywania w domu między sesjami terapeutycznymi, aby wzmocnić efekty terapii.
Jeśli klientem jest dziecko, terapeuta może również zaangażować rodziców lub opiekunów w proces terapeutyczny, aby pomóc w utrzymaniu i kontynuowaniu terapii w codziennym życiu.
Regularna ocena postępów pozwala terapeucie decydować, czy cel terapeutyczny został osiągnięty lub czy wymaga on dostosowania. Terapia może być kontynuowana, aż osiągnie się pożądane rezultaty.
Korzyści wynikające z treningu słuchowego
Trening słuchowy jest zindywidualizowanym procesem terapeutycznym. Kluczowym czynnikiem jest regularność sesji terapeutycznych i zaangażowanie w proces. Skuteczność może być różna w zależności od indywidualnych przypadków i zastosowanych metod. Oto kilka z potencjalnych korzyści i funkcji, które mogą być poprawione za pomocą treningu słuchowego.
Poprawa rozumienia mowy. Trening słuchowy może pomóc osobom z trudnościami w rozumieniu mowy, takim jak dzieci z dysleksją, osoby z zaburzeniami przetwarzania słuchowego lub osoby, które doświadczają trudności w zrozumieniu mowy w warunkach hałasu.
Zwiększenie koncentracji i uwagi. Dla osób z ADHD lub innymi trudnościami w koncentracji, trening słuchowy może pomóc w poprawie zdolności do skupienia uwagi i kontroli impulsów.
Lepsza percepcja dźwięków. Trening może pomóc w poprawie zdolności rozróżniania dźwięków i identyfikowania źródeł dźwięków, co jest ważne dla bezpieczeństwa i orientacji w przestrzeni.
Ulepszenie funkcji komunikacyjnych. Dla osób z zaburzeniami komunikacji, jak dzieci z autyzmem, trening słuchowy może pomóc w poprawie umiejętności komunikacyjnych, w tym w rozumieniu tonu głosu i mowy niewerbalnej.
Zwiększenie pewności siebie. Poprawa zdolności słuchowej i komunikacyjnej może zwiększyć pewność siebie i poczucie własnej wartości u osób z trudnościami w tych obszarach.
Lepsza integracja sensoryczna. Dla osób z zaburzeniami integracji sensorycznej trening słuchowy może pomóc w poprawie zdolności do przetwarzania i reagowania na bodźce sensoryczne.
Wsparcie procesu uczenia się. Dzieci z trudnościami w słuchaniu i przetwarzaniu informacji słownych mogą korzystać z treningu słuchowego jako narzędzia wspierającego proces nauki, zwłaszcza w nauce czytania i pisania.
Poprawa zdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach słuchowych. Osoby, które doświadczają trudności w słuchaniu i rozumieniu w trudnych warunkach, takich jak hałaśliwe otoczenie, mogą korzystać z treningu słuchowego, aby lepiej funkcjonować w takich sytuacjach.
—
Zastanawiasz się czy Ty lub ktoś w Twojej rodzinie może mieć trudności z przetwarzaniem słuchowym?
Zadbaj o diagnozę i profesjonalna terapie w tym obszarze w Senso Senso.
—
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla Państwa źródłem cennych informacji na temat Przetwarzania słuchowego.
Diagnozowanie i leczenie tego zaburzenia wymaga kompleksowego podejścia i współpracy wielu specjalistów.
W Senso Senso świadczymy kompleksowe wsparcie w zakresie diagnozowania i leczenia trudności w przetwarzaniu słuchowym.
Jeśli mają Państwo pytania lub potrzebują wsparcia, poradnia Senso Senso jest zawsze do Państwa dyspozycji.
